Chuyên gia: Đừng nên vui mừng quá sớm khi Omicron chỉ gây ra những ca bệnh nhẹ

Nhân viên sắp xếp các thiết bị y tế bên trong khu vực dành cho người nhiễm biến thể Omicron tại bệnh viện ở Ahmedabad, Ấn Độ

Các báo cáo ban đầu cho thấy bệnh nhân nhiễm biến thể Omicron có các triệu chứng nhẹ. Điều này làm dấy lên hy vọng rằng độc lực virus SARS-CoV-2 sẽ giảm trong tương lai.

Theo South China Morning Post, nhiều người tin rằng các mầm bệnh sẽ gây ra ít ca tử vong hoặc giảm độc lực trong quá trình tiến hóa để ít gây hại hơn cho vật chủ, đảm bảo khả năng nhân lên.

Tuy nhiên, các nhà khoa học cảnh báo rằng dù biến thể Omicron đã tiến hóa và lây lan nhanh hơn biến thể Delta, Omicron không nhất thiết sẽ gây bệnh nhẹ hơn. Do đó, chúng ta không nên xem nhẹ cho đến khi có thêm thông tin về Omicron.

Chưa thể kết luận

Tính đến ngày 4.12, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho biết họ vẫn chưa ghi nhận trường hợp tử vong nào do biến thể Omicron gây ra. Song, WHO vẫn khuyến cáo các quốc gia cảnh giác trong bối cảnh 2 chuyên gia y tế Nam Phi, nơi lần đầu tiên phát hiện biến thể Omicron, cho biết các bệnh nhân chỉ có triệu chứng nhẹ.

Theo WHO, việc xác định độc lực của biến thể Omicron có thể mất nhiều tuần và các nghiên cứu sơ bộ cho thấy biến thể này gây ra nguy cơ tái nhiễm cao hơn gấp 3 lần so với biến thể trước đó.

Nhiều người nhiễm SARS-CoV-2 không có triệu chứng hoặc triệu chứng rất nhẹ. Ở những ca bệnh nặng, thời gian từ khi phát bệnh đến lúc tử vong có thể là vài tuần, tức virus có nhiều thời gian để nhân rộng và lây lan.

“Điều bất thường là loại virus này thực hiện phần lớn quá trình nhân lên trước khi gây ra triệu chứng. Vì vậy tôi không tin rằng những quy tắc trên vẫn đúng. Chưa có bằng chứng cho thấy Omicron gây bệnh nhẹ hơn và vẫn còn quá sớm để kết luận điều này”, giáo sư Nigel McMillan, đồng giám đốc của Trung tâm Y học Tế bào Gen Griffith tại Đại học Griffith ở Úc, cho biết.

“Quan điểm cho rằng virus gây bệnh nhẹ hơn nhưng dễ lây lan hơn là không đúng. Độc lực virus có thể giảm, nhưng vẫn sẽ gây ra tỷ lệ tử vong cao hơn so với bệnh cúm. Vì vậy, dịch vẫn rất nghiêm trọng”, ông McMillan nói thêm.

Virus đột biến mọi lúc trong quá trình tự nhân lên để tấn công tế bào vật chủ. Nhiều đột biến không ảnh hưởng đến virus trong khi một số đột biến có thể giúp virus sinh sản và lây lan tốt hơn.

Các virus RNA, bao gồm virus corona, có tốc độ đột biến nhanh. Vì vậy, việc xuất hiện một biến thể vừa dễ lây truyền hơn Delta, vừa có độc lực cao là điều sẽ không gây ngạc nhiên.

“Nhiều người cho rằng quá trình tiến hóa tạo ra loại virus ít gây hại cho vật chủ hơn. Điều này không hoàn toàn đúng. Sự thay đổi của độc lực virus trong quá trình tiến hóa phụ thuộc vào sự tương tác phức tạp giữa nhiều yếu tố khác nhau”, ông Jeffrey Joy, nhà nghiên cứu gien và sự tiến hóa của SARS-CoV-2 tại Đại học British Columbia (Canada), cho biết.

Các yếu tố đó bao gồm thời gian nhiễm virus, xác suất lây truyền và tác động của virus lên mỗi cá nhân.

“Kết quả sự đánh đổi giữa các yếu tố khác nhau này quyết định hướng phát triển của độc lực. Độc lực của virus có thể giữ nguyên, tăng lên hoặc giảm xuống”, ông Joy nói thêm.

So với các biến thể trước đó, Omicron có độ đột biến cao với hơn 20 đột biến trên protein gai. Tuy nhiên, nhiều đột biến không có nghĩa là biến thể này có khả năng lây truyền cao hơn hoặc khả năng thoát khỏi miễn dịch mạnh hơn.

Việc tìm hiểu các đặc điểm sinh học của biến thể Omicron sẽ mất nhiều thời gian, nhưng kết quả thu được sẽ cho chúng ta manh mối về cách biến thể này định hình hướng đi của đại dịch.

Omicron không phải biến thể cuối cùng

Theo nghiên cứu của các khoa học từ Trường Y tế Cộng đồng Harvard’s T.H. Chan công bố trên tạp chí Cell vào tháng trước, một biến thể có khả năng lây nhiễm cao hơn sẽ nguy hiểm hơn một biến thể có thể thoát miễn dịch.

Các nhà nghiên cứu cũng chỉ ra rằng biến thể mang cả hai đặc điểm trên có thể gây ra nhiều ca nhiễm, tái nhiễm và ca nhiễm đột phá (breakthrough case) hơn so với biến thể chỉ mang một đặc điểm.

Một trong những tình huống xấu nhất là Omicron thay thế biến thể Delta trở thành chủng chiếm ưu thế và chúng ta có mức độ miễn dịch thấp hơn cần thiết, khiến các biện pháp chống Covid-19 trên toàn cầu đi chệch hướng.

Mặt khác, Omicron có thể chỉ gây báo động trong thời gian ngắn như Beta. Biến thể Beta lần đầu tiên được ghi nhận vào tháng 10.2020 cũng được xếp vào nhóm đáng lo ngại. Beta gây bệnh nặng hơn và có khả năng thoát miễn dịch mạnh. Tuy nhiên, số ca mắc biến thể này không nhiều và các nhà khoa học dự đoán nó sẽ biến mất.

Dù vậy, Omicron có thể không phải là biến thể cuối cùng và chúng ta có thể còn thấy những biến thể nguy hiểm hơn.

“Sars-CoV-2 mới chỉ lây trên con người trong thời gian gần đây. Mỗi vật chủ mắc Covid-19 là một cơ hội cho virus tiến hóa. Bên cạnh đó, virus cũng lây trên động vật, tức một môi trường khác so với con người. Kết hợp các yếu tố này, khả năng cao là chúng ta sẽ tiếp tục thấy thêm nhiều biến thể mới trong tương lai”, ông Joy nhận định.

Ông Christopher Brooke, nhà virus học tại Đại học Illinois Urbana-Champaign (Mỹ), cho biết điều này hoàn toàn có thể xảy ra và “thậm chí có thể xuất hiện một biến thể lây lan nhanh hơn Delta”.

Tuy nhiên, ngay cả khi xuất hiện biến thể lây lan nhanh hơn hoặc có độc lực cao hơn, vẫn có lý do để chúng ta hy vọng sẽ kiểm soát được đại dịch Covid-19, ông Brooke nói thêm.

Chuyên gia này cho biết sự lây lan của virus sẽ phức tạp hơn khi sự cân bằng giữa khả năng lây nhiễm và mức độ thoát miễn dịch thay đổi do ngày càng có nhiều người miễn dịch với virus. Song, ông Brooke cũng lưu ý rằng việc tiêm vắc xin sẽ giúp chúng ta tránh nguy cơ bị bệnh nặng.