Thừa Thiên – Huế và Đà Nẵng cùng góp tiền trùng tu Hải Vân quan

Sáng nay 19.12, Trung tâm Bảo tồn di tích cố đô Huế phối hợp với Sở VH-TT TP.Đà Nẵng tổ chức lễ khởi công dự án Bảo tồn tu bổ và phát huy giá trị di tích Hải Vân quan. Dự án có tổng kinh phí hơn 42 tỉ đồng, do hai địa phương cùng góp tiền trùng tu (mỗi bên 50%), dự kiến hoàn thành sau 2 năm.

Di tích Hải Vân quan tại đỉnh đèo Hải Vân, giữa thị trấn Lăng Cô (H.Phú Lộc, Thừa Thiên – Huế) và P.Hòa Hiệp Bắc (Q.Liên Chiểu, TP.Đà Nẵng) với quy mô công trình trên diện tích khoảng 6.500m².

Phối cảnh dự án Bảo tồn tu bổ và phát huy giá trị di tích Hải Vân quan

Sau khi khởi công, dự án sẽ tiến hành tháo dỡ toàn bộ các lô cốt phía trên Hải Vân quan và Thiên hạ đệ nhất hùng quan đến nền gốc tích thời Nguyễn; tu bổ Hải Vân quan, cửa Thiên hạ đệ nhất hùng quan theo các dấu tích nguyên gốc. Đồng thời, phục hồi, tôn tạo toàn bộ các hạng mục công trình theo giá trị nguyên gốc.

Phó chủ tịch UBND tỉnh Thừa Thiên – Huế, ông Nguyễn Thanh Bình, đánh chiêng phát lệnh khởi công

Phó chủ tịch UBND TP.Đà Nẵng, bà Ngô Thị Kim Yến, đánh trống phát lệnh khởi công

Dự án do Liên danh Công ty CP Tu bổ di tích Huế, Công ty CP Tư vấn thiết kế giao thông Thừa Thiên – Huế, Công ty TNHH Thiết bị và công nghệ miền Trung tư vấn lập dự án đầu tư.

Chung tay vì di tích quốc gia

Di tích Hải Vân quan được xây dựng vào năm 1826, là một đồn lũy quân sự trấn thủ tại đỉnh đèo Hải Vân ngay ranh giới giữa tỉnh Thừa Thiên – Huế và TP.Đà Nẵng ngày nay (xưa là ranh giới giữa phủ Thừa Thiên và Quảng Nam).

Di tích ở một vị trí đắc địa, vừa hiểm trở cheo leo, là nơi xung yếu nhất được mệnh danh là “yết hầu” của Kinh đô Huế. Thành lũy này án ngữ trên con đường thiên lý độc đạo lưu thông từ Kinh đô Huế đến xứ Quảng Nam và ngược lại.

Ông Hoàng Việt Trung, Giám đốc Trung tâm Bảo tồn di tích cố đô Huế, cho biết với tầm nhìn chiến lược, triều đình nhà Nguyễn đã dựa vào địa thế tự nhiên để xây dựng một thành lũy đặc thù, phát huy cao nhất tính năng quân sự.
Đó là Hải Vân quan hùng vĩ với những thành tố kiến trúc chính: vòng tường thành dài khoảng 130m vây quanh con đường thiên lý độc đạo, cộng với những bức tường thành kiên cố chắn ngang đến vách núi. Một cổng lớn chắn trên đường thiên lý phía Nam có biển ngạch đề 3 chữ Hán đại tự “Hải Vân quan”; một cổng lớn chắn trên đường thiên lý phía Bắc có biển ngạch đá Thanh khắc các chữ Hán đại tự “Thiên hạ đệ nhất hùng quan”. Một cổng phụ ra vào cho binh lính cùng nhà Trú sở (nơi cư trú) và Võ khố (nhà kho)… Đặc biệt, toàn bộ đều nằm trên đỉnh cao nhất của đường thiên lý.

Di tích Hải Vân quan là điểm thu hút du khách trong nước và quốc tế trong những năm qua, dù chưa được trùng tu tôn tạo

Trong giai đoạn 1945 – 1975, nhiều hạng mục công trình quân sự được xây dựng thêm ở đây như một số vọng gác, lô cốt hòng trấn giữ con đường huyết mạch này… Đặc biệt, trên đỉnh của 2 cổng Hải Vân quan và Thiên hạ đệ nhất hùng quan còn xây thêm những hệ thống pháo đài công sự để quan sát và đặt súng ống.
Ngày nay, nhiều công trình là dấu tích của các cuộc chiến tranh như lô cốt, tường bao, hào công sự… vẫn còn hiện diện là những đơn nguyên kiến trúc cần xem xét khi tiến hành công tác tu bổ.

Di tích Hải Vân quan được Bộ VH-TT-DL xếp hạng Di tích quốc gia tại Quyết định số 1531/QĐ-BVHTTDL ngày 14.4.2017, thuộc địa phận thị trấn Lăng Cô (H.Phú Lộc, Thừa Thiên – Huế) và P.Hòa Hiệp Bắc (Q.Liên Chiểu, TP.Đà Nẵng). Vì vậy, UBND tỉnh Thừa Thiên – Huế và UBND TP.Đà Nẵng cùng trách nhiệm quản lý bảo vệ di tích này, thống nhất giao Trung tâm Bảo tồn di tích cố đô Huế phối hợp Sở VH-TT TP.Đà Nẵng tổ chức triển khai thực hiện dự án bảo tồn tu bổ, phục hồi và phát huy giá trị di tích.

Đây là dự án trùng tu di tích chung mà hai địa phương đã đồng thuận cùng góp tiền trùng tu, sau nhiều năm do vướng địa giới hành chính giữa 2 bên nên chưa được trùng tu, bảo tồn và phát huy giá trị của di tích đặc biệt này.