Báo chí, truyền thông hiện nay đứng trước thách thức kép, không phải chỉ ở câu chuyện ở đào tạo mà còn làm sao ứng dụng AI, công nghệ nhưng vẫn giữ được những giá trị nhân văn, bản sắc, chuẩn mực?
Trong thời đại ngày nay, tiêu chí về sự thành công của báo chí, truyền thông là những câu chuyện hay, truyền cảm hứng, có ý nghĩa cho cộng đồng hay phải ứng dụng thật nhiều công nghệ, trí tuệ nhân tạo (AI)?
Nhà báo, tiến sĩ Tạ Bích Loan phát biểu tại tọa đàm
ẢNH: ĐỘC LẬP
Thực tế ứng dụng AI trong báo chí ở Việt Nam: Chỉ 5 người cho biết chưa từng dùng AI
Theo dữ liệu khảo sát của MEDIA AI LAB với các cơ quan báo chí được thực hiện mới đây, có tới 85% cơ quan báo chí đã dùng hoặc đang thử nghiệm AI, điều này cho thấy sự hiện diện mạnh mẽ của công nghệ này. Theo khảo sát, chỉ có 5 người chưa từng dùng AI, điều này khẳng định xu hướng áp dụng AI ngày càng phổ biến.
Bà Loan cho hay, theo khảo sát, các công đoạn ứng dụng AI phổ biến trong các tòa soạn báo chí ở Việt Nam là tổng hợp phân tích tin tức; kiểm tra thông tin; viết tin tự động; tạo hình ảnh; xử lý dữ liệu lớn. Các công cụ AI phổ biến mọi người thường dùng như Chatgpt; Grok; DeepSeek; Veo3…
Nhà báo, tiến sĩ Tạ Bích Loan nêu ra một vấn đề, thách thức kép hiện nay, đó là đào tạo ngành truyền thông trong kỷ nguyên mới theo kịp sự phát triển của công nghệ, của AI; và làm sao khi ứng dụng AI, công nghệ, nhưng báo chí, truyền thông vẫn giữ được những giá trị nhân văn, bản sắc, chuẩn mực?
Thực tế hiện nay, xu hướng báo chí truyền thông trên thế giới ứng dụng nhiều công cụ AI trong hành trình phát triển của mình. Tuy nhiên từ đây cũng có nhiều ý kiến băn khoăn. Khi ứng dụng AI, nhiều người băn khoăn về độ chính xác, mức độ tin cậy về nội dung do AI tạo ra; lo ngại về tính độc đáo về tác phẩm – đảm bảo sự khác biệt và giá trị riêng của báo chí; lo ngại về bản quyền và sở hữu nội dung; lo ngại về sự lệ thuộc về AI và đặc biệt về đạo đức báo chí, sự minh bạch nguồn dữ liệu khi ứng dụng AI trong quá trình sản xuất, phát triển báo chí truyền thông.
Nhà báo, tiến sĩ Tạ Bích Loan chia sẻ tại tọa đàm
ẢNH: ĐỘC LẬP
Nhiều người biết sử dụng một lúc 3-5 công cụ AI, cũng có thực tế một người dùng được tới 7 công cụ AI, nhiều sinh viên truyền thông hiện nay cũng rất thành thục các công nghệ AI. Cũng có một câu hỏi hiện nay nhiều giảng viên quan tâm: Vậy chúng ta dạy sinh viên bao nhiêu công cụ AI là vừa, khi mà AI thay đổi liên tục, công cụ này ra mắt thì một thời gian ngắn sau lại có công cụ mới với nhiều hiện đại hơn, đa tính năng hơn? Và chúng ta – những giảng viên, sẽ phải dạy sinh viên những gì và đồng thời cùng học hỏi những gì?
Đâu là điều trường báo chí cần đào tạo sinh viên thời AI?
Nhà báo, tiến sĩ Tạ Bích Loan khẳng định AI là công vụ tuyệt vời, giúp sinh viên và giảng viên rất nhiều điều, tuy nhiên, có những điều AI không thể thay thế, đó là tư duy phản biện; cảm xúc; trải nghiệm cá nhân. Do đó, con người, với chân thiện mỹ, với tư duy phản biện, trí tuệ cảm xúc và đa dạng trải nghiệm cá nhân sẽ không thể nào bị AI thay thế.
Từ điều này bà Tạ Bích Loan đặt ra những kiến nghị về đào tạo báo chí trong kỷ nguyên AI. Theo bà Tạ Bích Loan, dưới đây là những điều không thay đổi trong đào tạo báo chí, và cũng là những kiến thức luôn luôn cần các trường đào tạo báo chí truyền thông giảng dạy cho sinh viên.
Đó là tính kiểm chứng, chính xác, phải luôn luôn là nền tảng của báo chí. Tính đạo đức nghề nghiệp là nguyên tắc không thể phá vỡ. Sự trung thực, khách quan là yếu tố cốt lõi tạo niềm tin. Năng lực phân tích và tư duy độc lập là giá trị trường tồn của người làm báo. Và khả năng kể chuyện giàu cảm xúc là sự kết nối với độc giả.
Bà Loan chia sẻ nhiều thông tin đáng chú ý
ẢNH: ĐỘC LẬP
Tuy nhiên, có những điều mà các trường đào tạo báo chí truyền thông cần cập nhật trong kỷ nguyên AI. Đó là đào tạo sinh viên kỹ năng sử dụng AI, coi AI là công cụ nghề nghiệp hiệu quả; đó là khả năng đọc hiểu mô hình AI; đó là kỹ năng đánh giá chất lượng dữ liệu và năng lực làm báo đa nền tảng, đa nền tảng.
Điều này cũng đặt ra vai trò của giảng viên trong kỷ nguyên AI. Giảng viên phải cập nhật liên tục công nghệ AI; là người huấn luyện tư duy phản biện cho sinh viên; người định hướng đạo đức và là “người hướng dẫn”, người đồng hành cùng sinh viên.
Chìa khóa thành công của báo chí trong kỷ nguyên AI là 4A+1
Theo nhà báo, tiến sĩ Tạ Bích Loan, sinh viên báo chí cần chủ động học công cụ AI, nắm vững các công cụ và nền tảng AI mới nổi; phát triển kỹ năng không thể thay thế (sự sáng tạo, xác minh thông tin và phân tích sâu sắc); hiểu tác động xã hội của AI và sinh viên cần rèn thói quen minh bạch, trách nhiệm.
Bà Loan đưa ra chìa khóa thành công của báo chí trong kỷ nguyên AI là 4A+1. Đó là: Algorithm- hiểu công nghệ; Authenticity – giữ tính chân thực; Accuracy – bảo đảm tính chính xác; Accountability – trách nhiệm xã hội; All – hợp tác cùng nhau vì giá trị chung.
“Báo chí luôn hướng tới sự khách quan, trung thực, nhân văn, trách nhiệm xã hội. Việc nghiên cứu và đào tạo báo chí truyền thông sử dụng AI tại Việt Nam phải làm sao để “Tiếng nói Việt Nam được vang lên trong kho dữ liệu toàn cầu”, bà Tạ Bích Loan đúc kết.
Tọa đàm “Đào tạo truyền thông từ Đổi mới đến Kỷ nguyên mới” của Báo Thanh Niên có nhiều sinh viên, giảng viên, khách mời tham gia
ẢNH: ĐỘC LẬP
Tọa đàm “Đào tạo truyền thông từ Đổi mới đến Kỷ nguyên mới” của Báo Thanh Niên nằm trong chuỗi hoạt động kỷ niệm 40 năm ngày Báo Thanh Niên phát hành số đầu tiên (3.1.1986 – 3.1.2026). Đây là dịp để các trường ĐH có đào tạo về lĩnh vực báo chí, truyền thông cùng chia sẻ về định hướng đào tạo lĩnh vực truyền thông của mình, các thành tựu, đổi mới, sáng tạo của đơn vị mình cũng như các khó khăn, kiến nghị.
Nguồn: thanhnien.vn
