Cua yếm vuông Cà Mau: Đặc sản khiến dân sành ăn ‘lơ’ luôn cua gạch

Giữa muôn vàn món ngon của ẩm thực Việt, vùng đất Mũi Cà Mau giữ riêng cho mình một “báu vật” – cua yếm vuông. Loại cua này không cần gạch đỏ au mà vẫn khiến người ăn say mê.

Cua gạch phải nhường ngôi

Cua gạch có lớp gạch đỏ au, béo ngậy, hấp dẫn người mới bước chân vào thế giới ẩm thực thì cua yếm vuông mới là “chân ái” của giới sành ăn cua. Cua yếm vuông là cua cái ở độ tơ, tức chưa mang trứng (gạch), khi này ở phần yếm của con cua có hình vuông, nên người dân quen gọi là cua yếm vuông. Phần yếm vuông, cứng và khít thân, đó là dấu hiệu con cua đang sung sức nhất. Thịt trong các chân, càng, và thân đều chắc, đầy, không hề rỗng hay bở như cua gạch già. Khi hấp chín, lớp gạch vàng dẻo quánh, thơm béo nhưng không ngấy, quyện cùng vị ngọt mặn tự nhiên của thịt cua khiến người ăn như bị mê hoặc.

ẢNH: G.B

Cái ngon của cua yếm vuông nằm ở sự cân bằng: thịt không khô, gạch không béo gắt, mùi thơm nồng mà vẫn thanh. Người miền biển nói, ăn cua yếm vuông là “ăn được cả hương vị rừng đước” bởi chúng sống trong môi trường nước mặn giao hòa với phù sa… tạo nên vị ngọt hậu, dai giòn đặc trưng mà vùng khác không có.

ẢNH: G.B

Ở Cà Mau, vùng cua trứ danh nhất cả nước, giới ngư dân có câu truyền đời: “Ăn cua là phải nhìn yếm”. Cua yếm vuông, cứng, bề mặt mịn màng; chắc và mai sáng bóng. Chỉ cần cầm con cua yếm vuông lên là chắc chắn biết thịt bên trong đã đầy.

Anh Nguyễn Văn Bảy, người nuôi cua hơn 10 năm ở xã Ngọc Hiển, nói: “Cua yếm vuông ăn ngọt và chắc thịt hơn cua gạch nhiều. Cua gạch, vốn được xem là “nữ hoàng” của các loại cua, cũng phải nhường ngôi”. Anh Bảy kể, trước đây giá cua yếm vuông chỉ ngang với cua thịt. Nhưng giờ nhiều người biết ăn, nên giá cao bằng cua gạch. Nhiều thương lái quen khi đến thu mua đều tách riêng cua yếm vuông loại 1 để gửi cho nhà hàng lớn ở TP.HCM.

Cua ngon không cần gạch

Không chỉ người nuôi, đầu bếp chuyên nghiệp cũng coi cua yếm vuông là “nguyên liệu khó thay thế”. Với các món như nướng mọi, hấp bia, rang me… cua yếm vuông giữ được vị ngọt tự nhiên, không bị át bởi gia vị.

“Cua gạch ngon ở phần béo, nhưng khi nướng hay xào, lớp gạch dễ tan, làm nước sốt ngậy quá, che mất hương cua. Cua yếm vuông thì khác, thịt chắc, ngọt, cho dù rang me hay hấp sả, rang muối vẫn thơm nức”, đầu bếp Lê Trọng Tín, chủ quán hải sản ở Cà Mau, chia sẻ.

ẢNH: G.B

Nhiều quán hải sản ở Cà Mau luôn niêm yết hai bảng giá cua gạch và cua yếm vuông. Giá cua gạch thường dao động 550.000 – 800.000 đồng/kg, còn cua yếm vuông loại đặc biệt, thịt đầy, có khi lên đến cả triệu đồng/kg, nhất là vào cận tết.

“Khách quen đặt trước, có người còn dặn: ‘Đừng để cua gạch, chỉ để yếm vuông thôi. Chế biến món gì cũng được”, chị Trần Ngọc Linh, chủ quán ở P.Tân Thành, Cà Mau kể.

Theo các ngư dân lão luyện, điều làm nên sự khác biệt của cua yếm vuông không chỉ nằm ở “giới tính” mà còn ở cách sinh trưởng đặc biệt của chúng. Đây là cua cái đang độ tơ, chưa mang trứng, nên phần yếm vuông, thân chắc và đầy năng lượng. Ở giai đoạn này, cua tích dưỡng chất vào từng thớ thịt thay vì dồn vào buồng trứng như khi đã có gạch. Chính vì vậy, thịt cua yếm vuông dày, chắc, dai và ngọt tự nhiên không cần đến vị béo của gạch để làm nền mà vẫn khiến người ăn cảm nhận rõ vị “ngon nguyên bản” của cua.

Biểu tượng ẩm thực vùng đất Mũi

Anh Đỗ Văn Tông (ngụ xã Nguyễn Phích, Cà Mau) có thâm niên nuôi cua gần 20 năm nói vui: “Ăn cua gạch là ăn bằng mắt, còn ăn cua yếm vuông là ăn bằng miệng. Cua gạch đãi khách nghe sang, chứ thực cua yếm vuông “chất lượng” hơn nhiều”.

ẢNH: G.B

Không ít du khách từ miền Trung, miền Bắc vào Cà Mau từng ngạc nhiên khi được giới thiệu món cua yếm vuông nướng mọi. Ban đầu, họ thấy “thiếu gạch” thì tưởng nhạt, nhưng chỉ sau một lần nếm, cái độ dai ngọt và thơm nức của thịt đã khiến nhiều người “quay xe”. Anh Mạnh đến từ Bắc Ninh thừa nhận: “Tôi tưởng cua ngon phải là cua gạch, nhưng ăn cua yếm vuông mới biết, hóa ra trước giờ mình chưa thật sự hiểu món cua”. Sự yêu thích cua yếm vuông không chỉ là chuyện khẩu vị. Nó phản ánh cách người miền biển cảm nhận về cái ngon, không phải thứ cầu kỳ, béo ngậy, mà là vị thuần khiết, thật thà của biển cả.

Ngày nay, khi ẩm thực địa phương được nâng tầm thành trải nghiệm du lịch, nhiều nhà hàng ở Cà Mau đã đưa cua yếm vuông vào thực đơn đặc sản Cà Mau. Những món như cua yếm vuông hấp, rang muối, rang me, nướng… trở thành lựa chọn “đinh” của thực khách.

Đặt cạnh cua cốm, cua gạch… cua yếm vuông vẫn giữ chỗ đứng riêng, đó là thứ sản vật không cần gạch đỏ au mà vẫn khiến thực khách nhớ mãi. Mỗi miếng thịt chắc, ngọt, thơm đậm vị biển thực sự là “đỉnh cao” của hương vị Cà Mau.