Đàm phán hòa bình Ukraine khó đoán định

AFP hôm qua (24.11) đưa tin Mỹ và Ukraine đã ra tuyên bố chung về kết quả cuộc họp kín tại TP.Geneva (Thụy Sĩ), bàn về giải pháp chấm dứt xung đột Nga – Ukraine. Theo thông cáo từ Nhà Trắng, hai bên đã soạn thảo một khuôn khổ hòa bình được cập nhật và hoàn thiện hơn. Washington cho hay cuộc đàm phán ngày 23.11 đánh dấu bước tiến quan trọng, đồng thời khẳng định mọi thỏa thuận trong tương lai đều phải tôn trọng toàn vẹn chủ quyền Ukraine.

Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio và Chánh văn phòng Tổng thống Ukraine Andriy Yermak, đại diện đoàn đàm phán hai nước, hoan nghênh về kết quả cuộc gặp. Giới quan sát nhận định cuộc đàm phán tại Thụy Sĩ vừa qua giúp các bên làm rõ và điều chỉnh những điều kiện trong thỏa thuận hòa bình, dựa trên kế hoạch 28 điểm của Mỹ được đề cập tuần trước. Kế hoạch ban đầu vốn tồn tại những điểm bất lợi cho Ukraine, khi buộc Kyiv phải nhượng bộ lãnh thổ, cắt giảm quy mô quân đội và cam kết không gia nhập liên minh quân sự NATO.

Hiện chưa rõ chi tiết dự thảo mới, được các bên trao đổi hôm 23.11. Dù vậy, ông Yermak nói rằng các điều khoản đã phản ánh hầu hết ưu tiên của Ukraine. CNN dẫn tuyên bố từ Nhà Trắng nêu rõ: “Phái đoàn Ukraine khẳng định rằng tất cả mối quan ngại chính của họ về đảm bảo an ninh, phát triển kinh tế dài hạn, bảo vệ cơ sở hạ tầng, tự do hàng hải và chủ quyền chính trị đã được giải quyết thấu đáo trong cuộc họp”.

Ngoại trưởng Mỹ lưu ý rằng mọi thỏa thuận cần được lãnh đạo Mỹ, Ukraine nhất trí và vẫn còn một số vấn đề phải tiếp tục thảo luận trước khi chuyển đề xuất cho Nga. Ông Rubio nhấn mạnh Moscow cũng sẽ có quyền góp ý. Giới chức Nga không lập tức phản hồi về diễn biến cuộc đàm phán của Mỹ và Ukraine ở Geneva. Trước đó, Tổng thống Nga Vladimir Putin nói rằng kế hoạch 28 điểm của Mỹ có thể tạo nền tảng cho một giải pháp hòa bình tại Ukraine, theo TASS.

Kế hoạch “phiên bản châu Âu”

Các quan chức châu Âu cũng có mặt tại Geneva ngày 23.11 để thảo luận với phái đoàn Mỹ và Ukraine, ngoài ra một số lãnh đạo đã hoan nghênh về tiến triển cuộc gặp. Dù vậy, lập trường của châu Âu về xung đột tại Ukraine có những khác biệt đáng kể so với Mỹ, được thể hiện qua bản đề xuất sửa đổi do châu Âu công bố ngày 23.11.

Cụ thể, châu Âu đề nghị giới hạn quân số Ukraine ở mức 800.000 “trong thời bình”, thay vì mức trần 600.000 quân trong mọi trường hợp như phương án của Mỹ. Về lãnh thổ, đề xuất sửa đổi nêu rõ đàm phán sẽ chỉ được tiến hành sau khi hai bên đạt được thỏa thuận ngừng bắn và sẽ bắt đầu từ đường ranh giới chiến tuyến hiện tại, thay vì mặc định công nhận các vùng Crimea, Donetsk và Luhansk là “lãnh thổ Nga trên thực tế”. Châu Âu cũng đề xuất thêm là Kyiv sẽ nhận được cam kết an ninh từ Mỹ tương tự cơ chế phòng thủ tập thể theo Điều 5 NATO, theo tờ The Guardian.

Dù dựa trên cơ sở đề xuất của Mỹ, kế hoạch của châu Âu thay đổi những vấn đề lớn, có lợi cho Ukraine. Giới quan sát cho rằng Nga sẽ khó chấp nhận phiên bản này, đồng thời những sửa đổi cũng khiến Mỹ mất đi một số lợi ích từ các điều khoản tài chính. Lập trường về lãnh thổ vốn được Nga và Ukraine xem là lằn ranh đỏ và không dễ để bên nào chấp nhận nhượng bộ.