VTV.vn – Sau 16 năm được UNESCO vinh danh, dân ca Quan họ Bắc Ninh tiếp tục lan tỏa sức sống, trở thành điểm nhấn du lịch văn hóa đặc sắc.
® Cấm sao chép dưới mọi hình thức nếu không có sự chấp thuận bằng văn bản. Ghi rõ nguồn VTV.vn khi phát hành lại thông tin từ website này.
Sau 16 năm được UNESCO ghi danh là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, dân ca Quan họ Bắc Ninh không chỉ là niềm tự hào của người Kinh Bắc mà còn trở thành “thương hiệu du lịch văn hóa” hấp dẫn du khách trong và ngoài nước.
Lan tỏa sức sống di sản
Từ khi được UNESCO vinh danh năm 2009, Bắc Ninh đã triển khai hàng loạt chính sách bảo tồn và phát huy giá trị dân ca Quan họ. Hàng trăm chòi hát, nhà chứa Quan họ được phục dựng; hơn 260 làng Quan họ và 600 câu lạc bộ đang duy trì sinh hoạt thường xuyên với gần 10.000 hội viên. Ông Nguyễn Văn Đáp – Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Bắc Ninh – cho biết: “Tỉnh đã đầu tư xây dựng nhiều chòi biểu diễn quan họ phục vụ hoạt động giao lưu tại lễ hội; phục dựng hơn 10 nhà chứa quan họ theo lối cổ với kinh phí khoảng 100 tỷ đồng, trở thành điểm đến tham quan của khách du lịch. Sau sáp nhập, hiện nay, Bắc Ninh có khoảng 260 làng quan họ thực hành và hơn 600 câu lạc bộ quan họ với gần 10 nghìn hội viên tham gia. Các đơn vị như Nhà hát Dân ca Quan họ Bắc Ninh, Trung tâm Văn hóa Quan họ, Nhà hát Chèo Bắc Ninh… và nhiều câu lạc bộ vẫn duy trì biểu diễn, sinh hoạt, truyền dạy quan họ.
Biểu diễn quan họ ở Hội Lim, xã Tiên Du năm 2025.
Song song với đó, Bắc Ninh tổ chức nhiều hoạt động quảng bá như Festival “Về miền Quan họ”, hát Quan họ trên thuyền ở hồ Nguyên Phi Ỷ Lan, hồ Vua Bà… Những màn hát giao duyên giữa liền anh, liền chị và du khách đã trở thành điểm nhấn độc đáo, giúp Quan họ lan tỏa mạnh mẽ.
Không chỉ dừng lại trong nước, các đoàn Quan họ còn mang làn điệu quê hương biểu diễn tại Pháp, Đức, Nhật Bản, Hàn Quốc, Ấn Độ…, đưa âm vang Kinh Bắc vươn xa thế giới.
Từ làn điệu dân gian đến sản phẩm du lịch
Ngày nay, đến Bắc Ninh, du khách không chỉ tham quan đền Đô, chùa Dâu hay làng tranh Đông Hồ mà còn có thể trải nghiệm “du lịch Quan họ” loại hình gắn văn hóa với dịch vụ, mang đậm bản sắc vùng Kinh Bắc.
Dịp Quốc khánh 2/9 vừa qua, chương trình nghệ thuật “Sum họp trúc mai” tại hồ Nghĩa Long đã thu hút hàng nghìn người xem. Trong không gian lung linh, năm chiếc thuyền rồng lướt nhẹ trên mặt nước, hòa cùng tiếng hát mượt mà của liền anh, liền chị tạo nên bức tranh văn hóa vừa cổ kính, vừa hiện đại.
Một điểm nhấn khác là tàu du lịch văn hóa “Hà Nội 5 cửa ô – The Hanoi Train”, chính thức vận hành tuyến Thăng Long – Kinh Bắc từ tháng 9/2025. Hành trình đưa du khách từ Thủ đô đến miền Quan họ qua những toa tàu mang đậm phong vị xưa. Trên tàu, du khách được nghe hát Quan họ, tìm hiểu văn hóa Kinh Bắc; khi đến Bắc Ninh, họ được trải nghiệm in tranh Đông Hồ, thưởng thức ẩm thực truyền thống và tham gia giao lưu hát Quan họ tại thủy đình đền Đô. Bà Nguyễn Thị Hoa, du khách từ TP. Hồ Chí Minh, chia sẻ: “Tôi rất xúc động khi được nghe Quan họ lời cổ giữa không gian Kinh Bắc. Đây thực sự là trải nghiệm khó quên.”
Trong Triển lãm Thành tựu đất nước nhân dịp 80 năm Quốc khánh 2/9 tại Hà Nội, Bắc Ninh cũng giới thiệu không gian di sản Quan họ bằng hình ảnh, phim tư liệu và các tiết mục biểu diễn trực tiếp. Gian trưng bày luôn thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước.
Hướng tới phát triển du lịch văn hóa bền vững
Bắc Ninh hiện xác định dân ca Quan họ là sản phẩm du lịch chủ lực, đồng thời là hạt nhân trong chiến lược phát triển “công nghiệp văn hóa” giai đoạn 2025 – 2030. Tỉnh hướng tới mục tiêu xây dựng con người Bắc Ninh phát triển toàn diện, kết hợp hài hòa giữa giá trị truyền thống và hiện đại.
Theo ông Trần Quốc Dũng – Giám đốc Công ty Du lịch Quốc tế Đình Anh: “Để Quan họ thực sự lan tỏa và mang lại giá trị kinh tế, Bắc Ninh cần tiếp tục quy hoạch không gian di sản, phát triển các tour chuyên đề kết hợp văn hóa – du lịch – ẩm thực, đồng thời đẩy mạnh hợp tác với các tỉnh, thành lân cận như Hà Nội, Hưng Yên, Hải Phòng.”
Trình diễn quan họ tại Khu du lịch tâm linh-sinh thái Tây Yên Tử.
Các chuyên gia cũng đề xuất nhiều giải pháp mới như:
Phát triển tour trải nghiệm Quan họ: du khách tham gia học hát, giao lưu, sinh hoạt cùng liền anh liền chị.
Xây dựng homestay văn hóa Kinh Bắc, nơi du khách lưu trú trong không gian nhà cổ, thưởng thức món ăn dân gian và nghe hát Quan họ vào buổi tối.
Tạo bản đồ du lịch số về các làng Quan họ gốc, nghệ nhân, lễ hội, giúp du khách dễ tra cứu, tìm hiểu.
Sáng tạo sản phẩm lưu niệm và quà OCOP mang hơi thở Quan họ như tranh, tượng, nhạc cụ, vải thêu…
Ngoài ra, Bắc Ninh đang triển khai kế hoạch tổ chức biểu diễn Quan họ định kỳ hàng tuần tại Nhà hát Dân ca Quan họ, hồ Nguyên Phi Ỷ Lan và một số điểm du lịch tâm linh sinh thái. Các tiết mục được dàn dựng công phu, kết hợp ánh sáng, múa và công nghệ 3D nhằm thu hút giới trẻ, đồng thời vẫn giữ trọn nét văn hóa truyền thống.
Không chỉ là niềm tự hào của người Kinh Bắc, dân ca Quan họ hôm nay đã vượt qua không gian của những ngôi làng cổ để hòa vào nhịp sống hiện đại. Những làn điệu mượt mà, ngọt ngào không chỉ gợi nhớ cội nguồn văn hóa dân tộc, mà còn mở ra hướng đi mới – kết hợp bảo tồn di sản với phát triển du lịch bền vững.
Với sự đầu tư bài bản và cách làm sáng tạo, Bắc Ninh đang từng bước biến di sản Quan họ thành sức sống kinh tế văn hóa mới, đưa âm vang Kinh Bắc lan tỏa gần xa, xứng đáng với danh hiệu “Miền di sản – miền hát đôi” của Việt Nam.
