Đại biểu Hà Sỹ Đồng đề xuất, nếu không hoàn thành cam kết chuyển giao, cần thu hồi ưu đãi và có thể xử lý phạt bội hoàn gấp đôi số tiền ưu đãi đã được hưởng.
Sáng 27/11, thảo luận về dự án Luật Đầu tư (sửa đổi), đại biểu Hà Sỹ Đồng (đoàn Quảng Trị) góp ý về việc bảo đảm quyền chuyển tài sản của nhà đầu tư nước ngoài ra nước ngoài. Đại biểu cho rằng luật đã xác lập quyền hợp pháp của nhà đầu tư nhưng chưa có yêu cầu kiểm toán minh bạch, báo cáo giao dịch liên kết trước khi chuyển lợi nhuận.
Trong bối cảnh chuyển giá ngày càng tinh vi, nếu không bổ sung cơ chế kiểm toán bắt buộc, cơ quan quản lý sẽ khó kiểm soát dòng tiền, dẫn đến dễ bị thất thu ngân sách. Từ đó đại biểu đề nghị bổ sung quy định chỉ cho phép chuyển lợi nhuận sau khi đã có kiểm toán, vốn đầu tư và công khai chi phí liên kết.
Về chính sách bảo đảm đầu tư kinh doanh, đại biểu Hà Sỹ Đồng đồng ý về nguyên tắc bảo đảm ổn định chính sách nhưng nhấn mạnh không thể duy trì ưu đãi với những dự án gây ô nhiễm hoặc không đáp ứng tiêu chuẩn về môi trường. Đại biểu đề nghị bổ sung điều khoản cho phép thu hồi ưu đãi dự án phát thải vượt chuẩn trong 6 tháng liên tục.
Đại biểu Hà Sỹ Đồng (đoàn Quảng Trị) góp ý về dự án Luật Đầu tư (sửa đổi)
Liên quan đến các chính sách ưu đãi và ưu đãi đặc biệt, đại biểu Hà Sỹ Đồng coi đây là “xương sống” của chính sách thu hút đầu tư. Tuy nhiên, đại biểu này cảnh báo nếu ưu đãi lớn mà không kèm điều kiện chuyển giao công nghệ thì “chúng ta mãi làm công xưởng”. Dự thảo quy định ưu đãi đặc biệt đối với dự án có vốn từ 3 đến 6.000 tỉ đồng là bước tiến nhưng chưa ràng buộc cam kết chuyển giao công nghệ.
Đại biểu Đồng đề nghị bổ sung điều kiện tối thiểu theo hướng, dự án hưởng ưu đãi đặc biệt phải chuyển giao công nghệ đạt cấp độ hai trở lên và đào tạo ít nhất 200 lao động bậc cao cho Việt Nam mỗi năm. Nếu không hoàn thành cam kết, cần thu hồi ưu đãi và có thể xử lý phạt bội hoàn gấp đôi số tiền ưu đãi đã được hưởng.
Với các dự án phải có chủ trương đầu tư, theo đại biểu Hà Sỹ Đồng, dự thảo Luật đã mở rộng nhiều nhóm dự án phải xin chủ trương, trong đó có dự án nhà ở thương mại, khu đô thị không phân biệt quy mô. Nếu chiếu theo quy định, nhiều dự án phải chờ quyết định chủ trương đầu tư kéo dài.
Đại biểu Đồng đề nghị thu hẹp, chỉ cần quyết định chủ trương đầu tư với các nhà ở, khu đô thị có quy mô sử dụng đất 50 ha, quy mô dân số trên 3.000 người…
Đua nhau ưu đãi trong bất động sản nhưng không tạo giá trị tương xứng
Cũng về nội dung ưu đãi và hỗ trợ đầu tư, đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân (đoàn TP Hồ Chí Minh) cũng cho rằng đây là nhóm quy định có ý nghĩa then chốt trong việc định hình môi trường đầu tư của Việt Nam trong giai đoạn mới.
Nội dung này nếu được thiết kế đầy đủ, minh bạch và có tính tiên lượng cao sẽ trở thành đòn bẩy quan trọng để thu hút dòng vốn đầu tư chất lượng cao, đồng thời nâng đỡ doanh nghiệp trong nước phát triển.
Về ưu đãi đầu tư và hỗ trợ đầu tư, đại biểu nêu rõ trong dự thảo Luật đã xác lập hai công cụ chính sách quan trọng: ưu đãi đầu tư và hỗ trợ đầu tư, tạo khung pháp lý cho các hình thức khuyến khích doanh nghiệp.
Tuy nhiên, đại biểu cho rằng điều khoản này cần được hoàn thiện theo 3 hướng.
Thứ nhất, phân biệt rõ bản chất giữa ưu đãi và hỗ trợ. Ưu đãi đầu tư là cơ chế “giảm gánh nặng” – chủ yếu thông qua thuế, đất đai. Hỗ trợ đầu tư là cơ chế “tăng năng lực” – như đào tạo nhân lực, hạ tầng, nghiên cứu phát triển.
Dự thảo hiện nay chưa phân định rạch ròi hai công cụ này, dễ dẫn đến tình trạng các địa phương áp dụng ưu đãi trùng lặp hoặc hỗ trợ thiếu cơ sở. Đại biểu đề nghị tách rõ phạm vi áp dụng, tiêu chí và điều kiện của từng công cụ để bảo đảm đồng bộ chính sách.
Đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân (đoàn TP Hồ Chí Minh)
Thứ hai, cần có giới hạn trần ưu đãi. đại biểu đoàn TP Hồ Chí Minh cho rằng, nhiều năm qua, Việt Nam chứng kiến tình trạng “đua nhau” ưu đãi để thu hút nhà đầu tư, đặc biệt trong lĩnh vực bất động sản, dệt may, lắp ráp đơn giản. Điều này làm xói mòn nguồn thu ngân sách nhưng không tạo giá trị gia tăng tương xứng.
“Dự thảo Luật nên bổ sung quy định về ngưỡng tối đa đối với một số loại ưu đãi, đồng thời yêu cầu đánh giá tác động trước khi trao ưu đãi để bảo đảm kỷ luật tài khóa”, đại biểu Trân đề xuất.
Thứ ba, bổ sung nguyên tắc gắn ưu đãi – hỗ trợ với hiệu quả thực. Đại biểu đề nghị làm rõ nguyên tắc: “Ưu đãi và hỗ trợ đầu tư phải gắn với cam kết và kết quả thực hiện của nhà đầu tư; trường hợp không đạt yêu cầu, cơ quan nhà nước có quyền điều chỉnh, thu hồi hoặc yêu cầu bồi hoàn”.
