Dựng lán trại gần trường để đi học

HỌC SINH “RA RIÊNG” KHI VÀO LỚP 6

Chúng tôi ghé thăm thôn Ruộng (xã Khe Sanh, Quảng Trị) sau một ngày mưa tơi tả tháng 10. Sau cơn mưa, con đường đất ướt nhẹp, cô Lê Thị Hà Ân (giáo viên Tổng phụ trách Đội Trường THCS Hướng Tân) tháo giày, xắn ống quần dẫn chúng tôi vượt qua con suối nhỏ để vào thăm những “ngôi nhà riêng” của hàng chục em học sinh Vân Kiều trú ở thôn Xa Rường.

Chiếc lán đầu tiên được cô Ân dẫn đến là của em Hồ Văn Biền (học lớp 6A). Chiếc lán được bà Hồ Thị La Vứt (mẹ của Biền) dựng lên với chi phí 8 triệu đồng, bên trong lộn xộn áo quần, sách vở gói trong bao. Biền gầy gò, ít nói, ngồi bên soạn sửa cùng mẹ. Em đang có những ngày đầu tiên tập sống xa bố mẹ, “ra riêng” sớm để được đến trường.

“Nhà của Biền ở thôn Xa Rường, cách đây khoảng 7 km đường đèo dốc, khó đi và nguy hiểm. Vì Xa Rường không có điểm trường của cấp THCS, nên khi xong tiểu học, các em trú tại Xa Rường phải ra dựng tạm lán trại tại thôn Ruộng, gần trường, đường dễ đi lại để tiện cho việc đi học”, cô Ân nói.

Trường THCS Hướng Tân được thành lập năm 2002, đây đang là nơi theo học của hơn 300 học sinh (HS) với hơn một nửa là các em người Vân Kiều ở các thôn Trằm, Ruộng, Xa Rường, Xa Re…, trong đó nhóm HS ở Xa Rường có hành trình đến trường vất vả nhất.

Suốt hàng chục năm qua, chỉ vì một con đường đất, dốc cao, trơn trượt và độc đạo, gần như bị cô lập mỗi khi mưa bão, các em HS Xa Rường buộc phải có cuộc “di cư” khỏi mái nhà thân thương để đi tìm con chữ. Biền không phải là người đầu tiên xa nhà khi mới “tốt nghiệp” tiểu học, em đang tiếp nối, đi theo con đường tìm kiếm con chữ của đàn anh, đàn chị đi trước.

Ảnh: Bá Cường

NUÔI CON CHỮ TRONG CHIẾC LÁN TẠM BỢ

Từ chiếc lán của Biền, men theo con đường băng qua hai nhà dân, cô Ân dẫn chúng tôi đến thăm chiếc lán của em Hồ Thị Miền (học lớp 8A). Chiếc lán của Miền cũ kỹ và ọp ẹp tiếng kêu của những thanh gỗ mục. Miền sống ở đây một mình 3 năm nay, em tự nấu ăn, học bài, tự sinh hoạt và chăm sóc mình khi ốm đau.

“Nhà em ở thôn Xa Rường, 3 năm trước em chuyển ra thôn Ruộng rồi được bố dựng cho chiếc lán này ở tạm để thuận tiện cho việc đến trường. Em ở đây một mình, thi thoảng có bà cụ hàng xóm ghé chơi, cô Ân cũng thường xuyên ghé vào hỏi thăm động viên xem em ăn ở, sinh hoạt thế nào”, Miền nói.

Ảnh: Bá Cường

Không có điện, chiếc lán của Miền tối om, chỉ vài tia sáng ban ngày lọt qua khe gỗ mập mờ dưới làn khói bốc lên từ bếp củi. Sàn nhà là bàn học của Miền, tranh thủ trời còn sáng Miền lấy sách vở, ngồi hướng ra cửa, khom lưng sát sàn nhà viết chữ, từng tia sáng chiếu qua cánh cửa nhỏ là từng tia hy vọng để em níu lại giấc mơ học tập trong điều kiện khốn khó trăm bề.

Học cùng lớp với Miền, em Hồ Văn Minh Hảo cũng có cho mình một “nhà riêng” khi mới 14 tuổi. Vui hơn Miền, Hảo có bạn sống chung là Hồ Văn Muôn (học lớp 10), cùng thôn Xa Rường và là đàn anh trong cuộc di cư tìm con chữ.

Chúng tôi gặp Hảo khi đang loay hoay trong góc nhà lặt rau. Lán của Hảo cũng cũ kỹ nhưng được chăm chút hơn chiếc lán của Miền khi có cửa sổ, có nơi để đặt bếp củi an toàn, cách xa chăn màn, sách vở. Bữa cơm Hảo chuẩn bị tối nay có rau rừng, cá suối tự bắt; hôm nào có bố mẹ ghé thăm, bữa cơm các em sẽ đủ đầy hơn chút.

“Thời gian đầu có hơi khó khăn, nhưng giờ chúng em đã quen, có việc gì hai anh em tự chăm sóc nhau. Bố mẹ khi rảnh rỗi cũng ghé thăm chúng em, mang ít thịt, cá cho chúng em ăn”, Hảo kể lại.

Bà Nguyễn Thị Kim Hồng, Hiệu trưởng Trường THCS Hướng Tân, cho biết hiện nay có 5 lán trại được các phụ huynh dựng lên để làm nơi ở tạm cho 15 HS trú tại thôn Xà Rường. Mỗi mùa mưa bão, phần lớn các em phải nghỉ học để đảm bảo an toàn.

“Con đường từ nhà đến trường của các em HS trú tại thôn Xa Rường rất hiểm trở vì đường đèo dốc. Hằng ngày các em không thể đến trường và về nhà như những HS khác mà phải ở lại trong các lán trại dựng tạm ở các thôn gần trường để thuận tiện việc đi học. Nhà trường thường xuyên cắt cử các giáo viên vào hỏi thăm, hỗ trợ các em”, bà Hồng nói.

ƯỚC MƠ VỀ MỘT CON ĐƯỜNG MỚI

Con đường lên thôn Xa Rường từ lâu đã trở thành nỗi ám ảnh với người dân, có lẽ chỉ những người có tinh thần thép mới đủ sức, đủ kinh nghiệm lái xe trên con đường này; nhưng những hiểm nguy là điều không thể báo trước.

Bà Hồ Thị La Vứt cách đây 1 tháng khi điều khiển xe trên cung đường này đã bị ngã gãy chân. Song sát với thời điểm vào năm học mới, bà cắn đau chịu đựng để chăm lo cho cậu con trai Hồ Văn Biền đang có những ngày đầu sống xa nhà.

ẢNH: BÁ CƯỜNG

“Tháng trước, tôi thường xuyên chạy ra chạy vào giữa 2 thôn để chở đồ đạc ra nơi ở mới cho Biền, trên đường đi không may ngã xe, gãy chân và đang hồi phục. Con đường này rất nguy hiểm, những người thường xuyên di chuyển như tôi còn gặp nạn”, bà Vứt kể lại.

Con đường bắt đầu cao dốc ngay từ những đoạn đầu tiên, hai bên lởm chởm những hố sâu xói mòn do nước lũ. Có nơi dốc đứng, cua gấp, bên kia là vực sâu chỉ những người Xa Rường can đảm mới đủ sức lái xe vượt qua con đường này, bởi có khó khăn đến đâu thì đây là con đường độc đạo để họ đi tìm miếng cơm manh áo.

Ảnh: Bá Cường

Bà Thái Thị Nga, Chủ tịch UBND xã Khe Sanh, cho biết dự kiến năm 2026 sẽ triển khai các thủ tục để xin nguồn vốn đầu tư xây dựng đường vào thôn Xa Rường.

“Tôi vừa có chuyến công tác vào thôn Xa Rường, thực sự con đường rất khó khăn và nguy hiểm. Chúng tôi đang lên kế hoạch, dự trù các kinh phí để năm sau có thể có đầy đủ hồ sơ xin nguồn vốn Nhà nước đầu tư xây dựng đường vào Xa Rường. Mong sớm có một con đường mới, sạch sẽ, khang trang, an toàn cho bà con lao động, sinh hoạt và các em học sinh cũng sớm chấm dứt tình trạng ở trong các lán trại tạm bợ, được về nhà mỗi ngày sau giờ học”, bà Nga nói. t