Hướng đến môi trường học tập an toàn

BẠO LỰC HỌC ĐƯỜNG PHỨC TẠP, XỬ LÝ CHƯA ĐỦ SỨC RĂN ĐE

Báo cáo gửi Quốc hội trong năm nay về các giải pháp đảm bảo an toàn trường học, nhất là khắc phục bạo lực trong nhà trường, Bộ GD-ĐT nhận định: “Tình trạng bạo lực học đường diễn biến có tính chất phức tạp, nhiều vụ việc có tổng số người tham gia lớn; sử dụng hung khí nguy hiểm dẫn đến hậu quả nghiêm trọng; nhiều vụ bạo lực học đường được thực hiện bởi học sinh (HS) nữ; nhiều vụ việc được quay video lại và phát tán trên các nền tảng mạng xã hội hoặc chia sẻ trên các hội, nhóm; các hình thức bạo lực học đường cũng trở nên ngày càng đa dạng (nói xấu nhau trên mạng, phân nhóm đối xử, chia thành các hội, nhóm ngay trong một tập thể…)”.

Bộ GD-ĐT cũng chỉ ra hàng loạt nguyên nhân chủ quan dẫn đến tình trạng nói trên. Trong đó, công tác tuyên truyền, phổ biến kiến thức, kỹ năng về phòng chống bạo lực học đường đã được quan tâm thực hiện nhưng nội dung còn dàn trải, chưa tập trung, các hình thức đơn điệu nên hiệu quả còn hạn chế.

Bên cạnh đó, một bộ phận lãnh đạo, giáo viên (GV), cán bộ quản lý giáo dục, cha mẹ HS chưa thật sự quan tâm, chưa nhận thức đầy đủ về sự nguy hại của tình trạng bạo lực học đường; một số GV còn thiếu kỹ năng, khả năng sư phạm khi giao tiếp, giáo dục HS. Một số gia đình phó mặc HS cho nhà trường; cá biệt, nhiều trường hợp chống đối, không hợp tác, đến trường hành hung lãnh đạo nhà trường, GV, HS và cha mẹ HS khác, gây mất an ninh trật tự trường học…

ẢNH: NHẬT THỊNH

Việc xây dựng, triển khai thực hiện quy tắc ứng xử văn hóa học đường ở một số cơ sở giáo dục còn mang tính hình thức, chưa thực sự phù hợp với đặc điểm của nhà trường; một số HS có hành vi ứng xử chưa đúng mực, công tác giáo dục kỹ năng sống ở một số cơ sở giáo dục chưa thực sự đi vào chiều sâu và thiếu các điều kiện cần thiết để triển khai thực hiện. Công tác trang bị kỹ năng công dân số giúp HS có kỹ năng số và năng lực học tập, sống và làm việc an toàn trên môi trường mạng chưa thực sự hiệu quả trong môi trường số ngày càng phát triển.

Theo Bộ GD-ĐT: “Công tác xã hội, tư vấn tâm lý học đường vẫn còn nặng về lý thuyết, thiếu hướng dẫn ứng xử trong những tình huống cụ thể; trong cơ sở giáo dục chưa có bộ phận chuyên trách về tư vấn tâm lý, công tác xã hội nên gặp rất nhiều khó khăn khi triển khai thực hiện, chưa đáp ứng tốt yêu cầu đặt ra”.

“Một số hành vi bạo lực học đường chưa được xử lý hoặc không được công khai kết quả xử lý làm cho pháp luật thiếu tính răn đe đối với người học nói chung và đối với người có hành vi bạo lực học đường nói riêng”, Bộ GD-ĐT nêu.

Bộ GD-ĐT cũng nhìn nhận: “Hệ thống văn bản về phòng chống bạo lực học đường phần lớn là các văn bản mang tính chỉ đạo, điều hành; còn thiếu những quy định cụ thể về trách nhiệm người đứng đầu các cơ sở giáo dục, các cấp quản lý”…

CẦN THAY ĐỔI CÁCH TIẾP CẬN

Anh Lê Hoàng Phong, học giả Chevening, cho biết những năm gần đây giáo dục VN đã có những chuyển động tích cực như Thông tư 31/2017 yêu cầu các trường phổ thông triển khai tư vấn tâm lý học đường; Chiến lược Giáo dục 2021 – 2030 đặt “môi trường học tập an toàn, thân thiện, không bạo lực” là trụ cột phát triển; UNICEF VN đã thí điểm chương trình “Trường học an toàn, không bạo lực”… Những nỗ lực ấy báo hiệu một sự thay đổi quan trọng: giáo dục không chỉ hướng tới kết quả thi, mà hướng tới những đứa trẻ cảm thấy mình được an toàn và tôn trọng.

Tuy vậy, khoảng cách giữa chính sách và thực tế vẫn còn lớn. Nhiều trường chưa có nhân viên tư vấn chuyên trách, nhiều thầy cô chưa được đào tạo về kỹ năng hỗ trợ HS sang chấn, văn hóa đổ lỗi, im lặng và né tránh vẫn tồn tại… Theo anh Phong, để thay đổi, giáo dục nước nhà cần tiến thêm một bước: từ phản ứng sau bạo lực sang phòng ngừa bằng cách xây dựng sự an toàn và thuộc về trong từng lớp học.

ẢNH: ĐÀO NGỌC THẠCH

Phát biểu tại kỳ họp thứ 10 Quốc hội khóa XV ngày 21.10 về các vấn đề kinh tế – xã hội, đại biểu Quốc hội Vương Thị Hương (đoàn Tuyên Quang) cho rằng nạn bạo lực học đường không mới, nhưng lại đang có xu hướng gia tăng về mức độ nghiêm trọng, tính chất nguy hiểm và sự phổ biến, lan rộng qua không gian mạng với tốc độ lan truyền nhanh, gây tổn thương tâm lý kéo dài cho nạn nhân. HS gặp vấn đề tâm lý không có nơi tin cậy để chia sẻ, trong khi phụ huynh và GV chủ nhiệm nhiều khi cũng không được đào tạo để nhận diện và xử lý các biểu hiện khủng hoảng tinh thần sớm.

Từ phân tích trên, bà Hương đề nghị Bộ GD-ĐT phối hợp Bộ Nội vụ xây dựng chức danh nghề nghiệp riêng, biên chế riêng và cơ chế tuyển dụng rõ ràng cho vị trí cán bộ tâm lý học đường, bảo đảm đây là một bộ phận chuyên môn có trình độ, có trách nhiệm, hoạt động chuyên sâu và được đánh giá hiệu quả công việc cụ thể theo tiêu chí…

QUY HOẠCH MÔ HÌNH TRUNG TÂM GIÁO DỤC ĐẶC BIỆT

Ông Hoàng Đức Minh, Vụ trưởng Vụ Học sinh – Sinh viên (Bộ GD-ĐT), cho rằng trong nhà trường có nhiều chế tài, thông tư, nghị định, trong đó Thông tư 19 về khen thưởng, kỷ luật HS chỉ là một công cụ giải quyết những vấn đề gắn với khen thưởng, kỷ luật trong phạm vi thẩm quyền cao nhất là của hiệu trưởng. Còn nếu vi phạm đến hình sự, có thể do những diễn biến tâm lý, thì phải đến các trung tâm giáo dục đặc biệt.

Theo luật sư Lê Trung Phát, Giám đốc Hãng luật Lê Trung Phát, đã đến lúc cần xây dựng cơ chế để thành lập các trung tâm nghiên cứu và giáo dục các em có xu hướng bạo lực, nghịch ngợm. Từ đó có thể sớm chuyển các HS này vào một môi trường giáo dục có sự quản lý chuyên biệt. HS được rèn giũa, giáo dục, thay đổi nhận thức, trở thành người có ích cho xã hội.

Ông Minh cũng cho biết vừa qua Bộ GD-ĐT đã ban hành quy hoạch về các trung tâm giáo dục đặc biệt. Nơi đây có thể đón nhận những HS không đủ tâm lý ổn định vào học một thời gian. Đây không phải là biện pháp kỷ luật mà là phân loại, có phương án, môi trường rèn luyện phù hợp để giáo dục HS.

Hoặc nếu ở mức vi phạm hình sự, người học có thể phải vào trường giáo dưỡng. Hiện nay trên toàn quốc có 4 trường giáo dưỡng cho những người dưới 18 tuổi, trong đó có HS vi phạm pháp luật. Ngay tại trường giáo dưỡng, HS cũng không bị ngắt quãng về giáo dục. Các em vẫn được học trong môi trường chặt chẽ hơn do công an quản lý, được thi tốt nghiệp THPT…