Nan giải bài toán tái thiết Gaza

An ninh và tài chính

Cuộc họp trên diễn ra trong bối cảnh chi tiết về lực lượng ổn định quốc tế (ISF) theo thỏa thuận ngừng bắn 20 điểm do Tổng thống Mỹ Donald Trump đề xuất vẫn còn mơ hồ. Ông Adel Abdel Ghafar, Giám đốc Chương trình chính sách đối ngoại và an ninh tại Hội đồng Trung Đông về các vấn đề toàn cầu, nhận định ISF được kỳ vọng sẽ đóng vai trò là cầu nối từ xung đột đến ổn định và tái thiết, song việc triển khai thực tế còn nhiều rào cản.

Theo kế hoạch, ISF sẽ giúp huấn luyện cảnh sát Palestine, kiểm soát biên giới với Israel và Ai Cập, cũng như giám sát việc Israel rút quân. Tuy nhiên, chưa quốc gia nào chính thức cam kết tham gia khi hàng loạt câu hỏi về quy mô, chuỗi chỉ huy và cơ sở pháp lý của lực lượng này vẫn bỏ ngỏ. Ông Daniel B. Shapiro, cựu Đại sứ Mỹ tại Israel (2011 – 2017), cho rằng: “Nếu không có ISF hoặc một cơ chế tương tự, Gaza sẽ rơi vào khoảng trống quyền lực – điều chắc chắn dẫn đến hỗn loạn”.

Bên cạnh thách thức an ninh, vấn đề tài chính tái thiết cũng là bài toán nan giải. Tờ The Times of Israel ngày 2.11 dẫn lời hai nhà ngoại giao Ả Rập tiết lộ Washington đang thúc đẩy dự án “Gaza mới”, bao gồm việc xây dựng các khu dân cư ở phía đông “đường Vàng” – ranh giới mới được tạo ra sau khi Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) rút quân ngày 10.10. Theo kế hoạch, Mỹ kỳ vọng khoảng 1 triệu người Palestine, tương đương một nửa dân số Gaza, sẽ chuyển đến sinh sống tại đây trong 2 năm tới. Tuy nhiên, các nhà ngoại giao khu vực nhận định mục tiêu này là phi thực tế.

Khủng hoảng nhân đạo trầm trọng

Trong khi các cuộc họp ngoại giao vẫn tiếp diễn, Gaza đang đối mặt với một cuộc khủng hoảng nhân đạo nghiêm trọng. Các bệnh viện, vốn đã tê liệt sau nhiều tháng phong tỏa và không kích, tiếp tục quá tải. Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), hơn 16.500 bệnh nhân cần được điều trị chuyên khoa vẫn mắc kẹt trong vùng chiến sự.

Lệnh ngừng bắn tạm thời giúp hàng trăm nghìn người Palestine quay về đống đổ nát nơi từng là nhà của họ. Tuy nhiên, ông Alessandro Mrakic, đại diện Chương trình Phát triển LHQ (UNDP) tại Gaza, cho hay: “Những nỗ lực tái thiết đang gặp thách thức nghiêm trọng. Nhiều gia đình buộc phải dựng lại nơi ở bằng vật liệu thô sơ vì họ không còn lựa chọn nào khác”. Các cơ quan cứu trợ cảnh báo tình hình có thể tồi tệ hơn khi mùa đông đến gần.

Trong khi đó, phát ngôn viên Quỹ Nhi đồng LHQ Tess Ingram cho biết hơn 1 triệu trẻ em ở Gaza vẫn thiếu nước sạch và thực phẩm, trong khi 650.000 em chưa thể quay lại trường học. Hãng thông tấn Anadolu dẫn lời bà Tess Ingram cho hay lệnh ngừng bắn là dấu hiệu tích cực đối với Gaza, nhưng vẫn không đủ để chấm dứt hoàn toàn nạn đói hoặc bảo đảm được nguồn nước uống an toàn.

Theo các nguồn tin y tế Palestine, các cuộc không kích của Israel vào Gaza vẫn chưa ngưng, khiến thêm khoảng 236 người tử vong kể từ khi lệnh ngừng bắn có hiệu lực. Thủ tướng Netanyahu ngày 2.11 khẳng định các lực lượng của nước này sẽ tiếp tục hành động để bảo vệ những binh sĩ vẫn còn ở Dải Gaza.