Ông Trump quay lưng với xe điện, một dự án bất ngờ ‘sống sót’

Mới đây, phân tích của Politico chỉ ra 8 tháng sau khi chính quyền Mỹ cố gắng siết dòng tiền dự án lắp trạm sạc, hơn 40 bang vẫn tiến đến quá trình giải ngân, trong đó các bang “thành trì” đảng Cộng hòa là Texas và Montana nằm trong những bang tiên phong.

Đây là một tin vui cho ngành xe điện tại Mỹ, đặc biệt khi khoản ưu đãi thuế liên bang trị giá 7.500 USD mỗi xe đã hết hiệu lực. Nguồn tiền chi lắp trạm sạc cũng sống sót qua đợt cắt giảm sâu rộng chi tiêu năng lượng sạch trong thời gian đóng cửa chính phủ Mỹ.

Động lực này một phần xuất phát từ phán quyết của tòa án liên bang hồi tháng 6, tuyên bố việc ông Trump đóng băng tiền tài trợ lắp trạm sạc hồi đầu năm là không hợp pháp. Bất ngờ hơn là chính phủ cũng không kháng cáo. Điều này phản ảnh một thực tế rằng nhu cầu có trạm sạc ngày càng nhiều, dù lượng xe điện mới lăn bánh có thể không cao như kỳ vọng trước đây.

Tiến độ vẫn chậm

Vào thời điểm cựu Tổng thống Joe Biden rời nhiệm sở tháng 1, chương trình Cơ sở hạ tầng Xe điện Quốc gia (NEVI) mới chỉ lắp đặt được vài chục trạm sạc trên toàn quốc, hơn 3 năm sau khi quốc hội Mỹ ban hành chương trình này trong luật cơ sở hạ tầng năm 2021. Giờ đây, chương trình có thể sẽ được đẩy nhanh tiến độ.

Bộ Giao thông Mỹ (DOT) đã ban hành hướng dẫn mới cho NEVI vào tháng 8, nới lỏng một số quy định thời ông Biden về cách các tiểu bang có thể chi tiêu tiền. Bộ trưởng Giao thông Mỹ Sean Duffy cho biết ông không đồng ý với việc “trợ cấp năng lượng xanh”. Tuy nhiên, nếu bộ của ông phải phân bổ tiền, ông muốn đảm bảo rằng các trạm sạc thực sự được xây dựng.

“Nếu quốc hội yêu cầu chính phủ liên bang hỗ trợ các trạm sạc, hãy cắt giảm lãng phí và làm đúng cách”, ông Duffy nói.

Dù vậy, những thay đổi chính sách của đảng Cộng hòa vẫn được dự báo sẽ gây ra những trở ngại lớn cho sự phát triển của xe điện.

Sau khi Trump hủy bỏ các khoản giảm thuế, quy định về ô nhiễm và các chính sách ủng hộ xe điện khác, ô tô chạy bằng pin dự kiến sẽ chiếm 27% doanh số bán hàng vào năm 2030, giảm mạnh so với mức dự kiến trước đó là 47,5%, theo công ty nghiên cứu BloombergNEF (trụ sở tại Anh).

Tuy nhiên, số lượng người lái xe điện vẫn sẽ tăng. Tập đoàn Cox Automotive (Mỹ) ước tính rằng các nhà sản xuất ô tô đã bán được kỷ lục 410.000 xe điện tại Mỹ trong quý 3/2025, kết thúc vào ngày 30.9, khi người Mỹ đua nhau xin tín dụng thuế trước khi hết hạn.

Mặc dù các nghiên cứu của chính phủ cho thấy 80% việc sạc xe điện diễn ra tại nhà của tài xế, song những lo ngại việc đi xa mà thiếu trạm sạc khiến các tài xế do dự nếu muốn chọn hành trình dài bằng xe điện.

Các bang Cộng hòa tiên phong

Hướng dẫn mới mà DOT ban hành vào tháng 8 phần lớn giữ lại các quy tắc của chính quyền ông Biden nhưng bỏ đi một yêu cầu gây tranh cãi là các bộ sạc phải được đặt cứ sau 50 dặm (hơn 80 km) dọc theo các đường cao tốc lớn. Hướng dẫn mới cũng chỉ đạo các bang nhanh chóng gửi kế hoạch triển khai cập nhật để tiếp cận quỹ.

Ít nhất 32 bang cho biết kế hoạch của họ đã được Cục Quản lý Đường cao tốc Liên bang (FHWA) của DOT chấp thuận. Một số bang đã nộp kế hoạch và chờ duyệt.

Chẳng hạn, Texas sẽ có thể được cấp hơn 350 triệu USD tiền xây trạm sạc, sau khi kế hoạch cập nhật của họ được FHWA chấp thuận. Bang này có 10 trạm được tài trợ theo chương trình NEVI và 211 trạm khác đang trong giai đoạn phát triển. Montana đã giải ngân được hơn 42 triệu USD với việc được phê duyệt kế hoạch, kêu gọi xây dựng 49 trạm.

Dù vậy, quy mô dự án xây trạm sạc có thể không được phủ sóng rộng như kế hoạch của cựu Tổng thống Biden. Trong tuần cuối tại nhiệm, ông Biden đã phê duyệt cấp 635 triệu USD theo Chương trình Cơ sở hạ tầng Sạc và Tiếp nhiên liệu (CFI), dự kiến tài trợ xây hơn 11.500 trạm sạc công suất thấp, chủ yếu ở khu vực nông thôn và nơi công cộng. Tuy nhiên, khoản tiền trên đang trong tình trạng treo, sau khi Bộ trưởng Duffy ra lệnh rà soát các khoản tài trợ bị coi là mâu thuẫn với các ưu tiên của ông Trump.