Ngành công nghiệp hỗ trợ Việt Nam đang ngày càng khẳng định vị thế trong chuỗi cung ứng toàn cầu, song vẫn đối mặt với nhiều thách thức về quy mô, công nghệ và năng lực liên kết. Trong bối cảnh đó, mô hình phát triển của Hàn Quốc – với sự phối hợp đồng bộ giữa Chính phủ và khu vực tư nhân, chính sách hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ, thúc đẩy chuyển giao công nghệ – là kinh nghiệm quý giúp Việt Nam nâng cao năng lực cạnh tranh và hướng tới công nghiệp hóa bền vững.
Samsung Việt Nam là một trong những ví dụ điển hình về việc đồng hành cùng doanh nghiệp hỗ trợ phát triển
Theo TS.Cấn Văn Lực và nhóm nghiên cứu BIDV, Hàn Quốc – 1 trong “4 con rồng châu Á”, từ những năm gần 1970, đã đẩy nhanh quá trình công nghiệp hóa thông qua việc hội nhập vào chuỗi giá trị toàn cầu (GVC). Trong giai đoạn này, các Chaebol – tức là những tập đoàn, công ty lớn thuộc sở hữu gia đình – được Chính phủ Hàn Quốc dành nhiều ưu đãi đặc biệt để phát triển nhanh và mạnh, hướng tới xuất khẩu, đồng thời thay thế hàng nhập khẩu. Những tập đoàn lớn như Samsung, Hyundai, LG, Daewoo và SK trở thành các Chaebol hàng đầu. Với sự phát triển của các tập đoàn lớn, nhằm tạo sự lan toả trong nền kinh tế, Chính phủ buộc các Chaebol phải chuyển giao một phần sản xuất linh kiện, phụ tùng cho các doanh nghiệp nhỏ hơn. Nhờ đó, công nghiệp hỗ trợ của Hàn Quốc phát triển mạnh mẽ trong giai đoạn những năm 1970 – 1980.
TS.Cấn Văn Lực chia sẻ, các chính sách của Hàn Quốc thời gian này chủ yếu tập trung vào hỗ trợ các doanh nghiệp vừa và nhỏ (DNVVN) tham gia vào chuỗi cung ứng của các tập đoàn lớn như: Ban hành Luật Xúc tiến thầu phụ (năm 1975), yêu cầu doanh nghiệp lớn mua linh kiện theo danh mục chỉ định từ DNVVN thay vì tự sản xuất. Luật này đã góp phần thúc đẩy liên kết giữa DNVVN và tập đoàn lớn, khi tỷ lệ DNVVN đóng vai trò nhà thầu phụ tăng từ 19,7% năm 1976 lên 70% năm 1990. Năm 2005, Hàn Quốc triển khai “Chiến lược phát triển nguyên liệu và linh phụ kiện” nhằm thúc đẩy công nghiệp hỗ trợ ngành ô tô và điện tử. Samsung và Lucky Gold Star được chỉ định là các doanh nghiệp hạt nhân và một số doanh nghiệp khác chịu trách nhiệm sản xuất linh phụ kiện để thay thế nhập khẩu.
Bên cạnh đó, Hàn Quốc đã thiết lập một hệ thống hỗ trợ tài chính cho các DNVVN thông qua hệ thống bảo lãnh tín dụng. Quỹ bảo lãnh tính dụng Hàn Quốc (KODIT) là một tổ chức tài chính công, với mục tiêu là dẫn dắt sự phát triển cân bằng của nền kinh tế bằng cách mở rộng bảo lãnh tín dụng cho các khoản nợ của các DNVVN không có tài sản thế chấp hữu hình nhằm thiết lập một cơ chế hỗ trợ doanh nghiệp trong việc phát triển và đổi mới công nghệ. Ngoài ra, Hàn Quốc cũng thực hiện các chính sách ưu đãi về thuế đối với DNVVN.
Đặc biệt, Hàn Quốc phát triển các trung tâm ươm mầm doanh nghiệp, hỗ trợ tư vấn khởi nghiệp và tài chính (trong đó, khoảng 80% trung tâm được đặt tại các trường đại học và trung tâm nghiên cứu, tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển liên kết giữa doanh nghiệp và các trường đại học, trung tâm nghiên cứu); đưa ra nhiều chính sách khuyến khích ưu đãi đối với hoạt động đổi mới công nghệ như ban hành Luật Thúc đẩy đổi mới công nghệ đối với DNVVN; đơn giản hóa các thủ tục đăng ký kinh doanh; áp dụng những chính sách ưu đãi về sử dụng đất đai và tài sản,…
Năm 2014, Hàn Quốc ban hành chính sách công nghiệp tổng thể với Chiến lược Đổi mới sản xuất 3.0 (Manufacturing Innovation 3.0), nhằm phát triển các công nghệ sản xuất thông minh và thúc đẩy quá trình chuyển đổi sang các nhà máy thông minh với các công nghệ chủ chốt như IoT, dữ liệu lớn và điện toán đám mây. Chiến lược đề ra mục tiêu huy động nguồn vốn khoảng 1 nghìn tỷ Won và xây dựng 10.000 nhà máy thông minh vào năm 2020. Năm 2019, Hàn Quốc cũng công bố Kế hoạch phát triển ngành sản xuất “Manufacturing Renaissance Vision” với tầm nhìn dài hạn tái định hướng công nghiệp theo hướng gia tăng giá trị, đặt mục tiêu tạo dựng ngành sản xuất thông minh thông qua việc thúc đẩy đổi mới cấu trúc công nghiệp, dựa trên các yếu tố thông minh, thân thiện môi trường. Theo đó, Chính phủ đưa ra lộ trình R&D cho nhiều lĩnh vực: công nghệ, IoT, cảm biến thông minh, robot,…
Có thể thấy, chính sách hỗ trợ doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ của Hàn Quốc thành công nhờ liên kết chặt giữa Chính phủ và tư nhân, thúc đẩy DNVVN tham gia chuỗi cung ứng, đổi mới công nghệ và sản xuất thông minh. Qua nghiên cứu kinh nghiệm một số nước Châu Á, trong đó có Hàn Quốc, TS.Cấn Văn Lực cho rằng, chính sách công nghiệp tổng thể với định hướng đúng và triển khai hiệu quả, phù hợp bối cảnh kinh tế đất nước là rất quan trọng để phát triển công nghiệp hỗ trợ Việt Nam. Đặc biệt, cần có chính sách hỗ trợ về tài chính như ưu đãi thuế, phí, các gói vay ưu đãi…; có chính sách hỗ trợ doanh nghiệp trong nước liên kết, hợp tác và từng bước cung cấp sản phẩm cho doanh nghiệp FDI, tận dụng thời cơ để làm chủ một số công nghệ cốt lõi.
Ngoài ra, cần có chính sách thúc đẩy sự liên kết, hợp tác giữa các tập đoàn lớn trong nước và DNVVN; có hệ thống pháp lý, hành chính thông thoáng, hỗ trợ cho hoạt động của doanh nghiệp, xây dựng các trung tâm ươm mầm doanh nghiệp, hỗ trợ tư vấn khởi nghiệp; thúc đẩy đổi mới sáng tạo, nghiên cứu công nghệ mới, đẩy nhanh quá trình thương mại hoá các thành tựu khoa học công nghệ.
Nguồn: vccinews.vn
