Tiếng Anh thành ngôn ngữ thứ hai: Giáo viên cũng cần phải học

ĐỨNG TRÊN BỤC GIẢNG KHÔNG CÓ NGHĨA LÀ NGỪNG HỌC TẬP

Trao đổi tại chương trình tư vấn trực tuyến chiều 31.10 chủ đề “Thời AI và hội nhập, GV cần chuẩn bị những gì?” của Báo Thanh Niên, thạc sĩ Phạm Công Nhật, giảng viên hệ quốc tế nhiều trường đại học tại TP.HCM, cho rằng với sự phát triển như vũ bão của công nghệ, của AI thì GV nên tập trung trau dồi về trí tuệ cảm xúc (EQ), ngoại ngữ thay vì chỉ đọc sách, tư liệu hàn lâm. GV cần có khả năng học tập suốt đời, cần EQ và ngoại ngữ để tăng cơ hội việc làm tốt.

ẢNH: NHẬT THỊNH

“Khi tôi dự hội thảo Heidelberg Laureate Forum ở Đức, là nhà báo VN đầu tiên được phỏng vấn “Cha đẻ Internet” Vinton Gray Cerf, tôi nhớ mãi về một hình ảnh, đi đâu ông Vinton Gray Cerf cũng có một quyển sổ nhỏ và cây bút để ghi chép. Tôi nghĩ rằng GV chúng ta có thể học hỏi gì đó từ hình ảnh này, bởi đứng trên bục giảng đâu có nghĩa là dừng học hỏi”, anh Nhật nói.

Thầy Trần Thiện Minh, GV IELTS và SAT tại DOL English, cho rằng với đề án bồi dưỡng hơn 200.000 GV để nâng cao năng lực tiếng Anh gần đây của Bộ GD-ĐT, rào cản lớn nhất của GV không phải là thiếu kiến thức, mà là thiếu một hệ phương pháp luận có tính hệ thống để truyền đạt kiến thức và kỹ năng một cách hiệu quả. Việc chỉ bồi dưỡng thêm từ vựng, ngữ pháp là chưa đủ. Giải pháp then chốt là trang bị cho họ một hệ thống tư duy để dạy, như Linearthinking, điều này cung cấp cho GV một “bộ khung” logic để thiết kế bài giảng, giúp họ dạy học sinh cách tư duy thay vì chỉ dạy “cái cần nhớ”. Khi GV được trang bị một phương pháp luận mạnh, họ có thể tự tin và chủ động hơn trong việc giảng dạy, từ đó tạo ra sự thay đổi đồng bộ và bền vững cho cả hệ thống.

Tiến sĩ Đinh Ngọc Thạnh, Giám đốc kỹ thuật tại OpenEdu, khẳng định GV chưa bao giờ chỉ là “người truyền kiến thức”, đó là nhiệm vụ của sách vở, của Google, và bây giờ là của AI. Vai trò thật sự của thầy cô là người định hướng, là người thắp lửa, là người đặt câu hỏi đúng, rèn tư duy cho HS. Do đó, theo tiến sĩ Thạnh, để thích ứng, GV cần học cách dùng AI chứ không phải sợ AI; sau đó là xây dựng trợ lý AI của riêng mình; HS có hỏi bài lúc 23 giờ cũng có AI trả lời ngay – theo đúng cách thầy dạy. Như vậy AI không phải kẻ thù, mà là trợ thủ siêu đẳng, giúp GV làm được những điều trước đây không tưởng tượng được. Điều này có thể áp dụng với GV tiếng Anh, toán hay bất cứ môn học nào.

Để dạy học bằng tiếng Anh hiệu quả, người thầy đủ 3 yếu tố: kiến thức chuyên môn, phương pháp sư phạm, khả năng tiếng Anh chuẩn; thiếu một trong 3 trụ cột thì đều không ổn.

 

Thạc sĩ PHẠM CÔNG NHẬT

DẠY SỚM NHƯNG CẦN DẠY ĐÚNG

Đưa ra góc nhìn về câu chuyện giai đoạn 2025 – 2030, tiếng Anh phải được dạy bắt buộc từ lớp 1 trong các trường phổ thông, ông Lê Hoàng Phong, học giả Chevening, học thạc sĩ ngành lãnh đạo giáo dục, ĐH College London (UCL), cho hay các nghiên cứu quốc tế đã cho thấy thời điểm bắt đầu không quyết định chất lượng học ngoại ngữ, người dạy mới là yếu tố then chốt. Ông Phong dẫn ra nghiên cứu của UNESCO (2018) và OECD (2021) về chương trình dạy tiếng Anh tiểu học ở 35 quốc gia và nhận định: “Học sinh (HS) bắt đầu học sớm không đạt kết quả cao hơn nếu GV chưa được đào tạo chuyên biệt cho lứa tuổi nhỏ”.

Ảnh: Thúy Hằng

Ông Phong dẫn chứng: “Tại Nhật Bản, khi tiếng Anh trở thành môn bắt buộc từ lớp 3, Bộ Giáo dục phải mất 6 năm để điều chỉnh lại vì hàng loạt sai lệch phát âm và mất hứng thú học tập ở giai đoạn trung học. Ngược lại, tại Singapore và Hàn Quốc, nơi GV được huấn luyện kỹ về phát âm, phương pháp giao tiếp, và dạy qua trò chơi, trẻ bắt đầu muộn hơn nhưng đạt năng lực giao tiếp tốt hơn nhiều”. Từ đó, ông Phong khẳng định việc HS được học tiếng Anh sớm là tốt, nhưng cũng cần đúng cách, để không phản tác dụng. GV phải vững chuyên môn, hiểu phương pháp, phát âm rất chuẩn để không phản tác dụng, như vậy thì buộc GV cũng phải không ngừng học.

Đồng quan điểm, thạc sĩ Phạm Công Nhật cũng cho rằng: “Để dạy học bằng tiếng Anh hiệu quả, người thầy đủ 3 yếu tố: kiến thức chuyên môn, phương pháp sư phạm, khả năng tiếng Anh chuẩn; thiếu một trong 3 trụ cột thì đều không ổn”. Do đó, theo anh, chúng ta có thể cân nhắc, trước tiên dạy tiếng Anh từ lớp 1 ở khu vực đô thị trước, sau đó dần dần mở rộng ở nông thôn, vùng khó khăn. Vì hiện nay nhiều nơi đang thiếu GV tiếng Anh, nếu để GV phát âm không chuẩn dạy HS lớp 1 thì hệ quả sau này phải sửa sai mệt mỏi hơn rất nhiều.

Ảnh: Nhật Thịnh

GIÁO VIÊN HỌC TIẾNG ANH THẾ NÀO KHI QUÁ BẬN RỘN ?

Thạc sĩ Công Nhật nêu kinh nghiệm bản thân là tập luyện thường xuyên, mỗi ngày một chút. Anh có nguyên tắc là mỗi buổi sáng trước khi rời giường và mỗi buổi tối trước khi ngủ đều nghe 15 phút tiếng Anh các chương trình mình yêu thích trên podcast. Nếu có thời gian thêm sẽ đọc sách báo, xem phim tiếng Anh… Ngoài ra, anh tăng cường tập thể dục, bởi không chỉ tốt cho thể chất mà tập gym cũng đã được khoa học chứng minh rất tốt cho sức khỏe tinh thần, cho đầu óc, để học hỏi hiệu quả.

Thầy Trần Thiện Minh cho rằng các thầy cô nên áp dụng phương pháp “tích tiểu thành đại”, học mỗi ngày một chút, khiến mình không “ngợp” khi phải học thêm gì đó mới khi đã quá bận. Bên cạnh đó, AI đang hỗ trợ những giải pháp giúp GV học ngoại ngữ hiệu quả hơn. Ví dụ như GV có thể áp dụng hệ phương pháp tư duy thông qua hệ sinh thái học trực tuyến của DOL tại dolenglish.vn.

Hệ thống giúp GV, dù ở nông thôn, vùng sâu vùng xa vẫn có thể học theo một con đường logic, được AI sửa lỗi và thực hành liên tục, đặc biệt về phát âm tiếng Anh – điều vốn là lo ngại của không ít GV hiện nay.