Tôn nghiêm trong giáo dục: Suối nguồn từ truyền thống tôn sư trọng đạo

Ảnh: Đào Ngọc Thạch

Để làm được điều này, cần thực hiện những điều sau:

Phụ huynh: Hòa giữa thương yêu và nghiêm khắc trong rèn dạy con

Hơn ai hết, phụ huynh hiểu rõ tâm tính con em mình, những mặt tích cực và hạn chế của con trẻ trong ứng xử tại lớp, ở gia đình. Câu “Thương con cho roi cho vọt” cần hiểu đúng là hài hòa giữa thương yêu và nghiêm khắc trong rèn dạy. Với những em có cá tính, bên cạnh biện pháp tại gia, phụ huynh nên trao đổi với giáo viên chủ nhiệm, giáo viên bộ môn để thầy cô linh hoạt, khéo léo dạy dỗ, phối hợp chặt chẽ với phụ huynh mà không tạo ra sự phản kháng cho lứa tuổi “ăn chưa no, lo chưa tới”. Nếu thầy cô hiểu rõ từng học sinh, với giáo học pháp và kinh nghiệm, họ ứng xử chuẩn mực, không để tình huống xấu xảy ra trong quá trình dạy học.

Nhà trường: “Tiên học lễ, hậu học văn”

Từng thời điểm, căn cứ vào tình hình trường lớp, nhà trường chọn một, hai chủ đề, tập trung hướng dẫn học sinh và cả cho giáo viên, nhân viên trường học.

Nhà trường chú trọng công tác tư vấn tâm lý học đường, tích hợp (đồng bộ) qua dạy học, các hoạt động ngoài giờ lên lớp, phủ kín nhưng triển khai trọng tâm, trọng điểm. Những lớp có “vấn đề”, bố trí giáo viên dày dạn kinh nghiệm phụ trách’ lãnh đạo nhà trường quan tâm nhiều, thường xuyên, không để xảy ra chuyện “hung”.

“Tiên học lễ, hậu học văn” trong bối cảnh giáo dục hiện nay càng cần thiết hơn, rời xa triết lý đó thì giá phải trả rất đắt. Trong quá trình vận động và phát triển của mỗi trường, điều này sẽ là cơ sở quan trọng cho việc thực hiện “kỷ cương, tình thương,trách nhiệm”.

Chú trọng bồi dưỡng kỹ năng cho giáo viên, cán bộ quản lý trường học

Cách đây gần nửa thế kỷ, lúc thi vấn đáp môn tâm lý học giáo dục, tôi nhận câu hỏi bổ sung:”Anh sẽ làm gì khi bị học sinh ‘chửi thề’?”. Tôi trả lời giáo viên giữ bình tĩnh, uyển chuyển giáo dục học sinh. Ngựa chứng trong sân trường thời nào cũng có và thời nào thì năng lực chuyên môn, bản lĩnh và vốn sống phong phú của người thầy luôn là hành trang không thể thiếu trong mỗi ngày đến trường. Thầy cô dạy giỏi, học sinh thích học; thầy cô bao dung, học sinh mến mộ. Đó là “tấm khiên” bảo vệ cho nhà giáo trong bất kỳ hoàn cảnh nào.

Giáo viên đừng tìm cách “thắng” học sinh, giáo học pháp không hề dạy điều đó. Dạy người, như một quy luật, tiến bộ của mỗi học sinh luôn là kết quả của yêu thương, bao dung, mà nhà giáo chúng ta cho đi thông qua thực hiện thiên chức của mình. Hạnh phúc nghề dạy học là sự gặt hái sau nhiều năm, kể từ lúc tổ chức lễ tri ân, trưởng thành vào dịp các em ra trường.

Bên cạnh đó, nhà trường cần bồi dưỡng thường xuyên, tập trung giúp nhà giáo có kỹ năng giáo dục học sinh trước vô vàn tình huống xảy ra ở lớp học, sân trường, trong giờ chính khóa, hoạt động trải nghiệm và cả trên mạng xã hội. Thực tế cho thấy, không ít giáo viên lúng túng, vụng về khi giải quyết các vấn đề nổi cộm trong quan hệ với đồng nghiệp, phụ huynh, học sinh. Mất cân bằng cảm xúc làm nhà giáo lo sợ, bất an, hay thậm chí “háo thắng” trong môi trường học đường khiến ngành giáo dục chịu tổn thương nặng nề.

Song song với bồi dưỡng kỹ năng cho giáo viên, các trường cần sâu sát tình hình đơn vị, nắm chắc diễn biến, hiểu rõ hoàn cảnh giáo viên, học sinh và phụ huynh – nhất là các “điểm nóng” để nhanh chóng hỗ trợ, tư vấn, xử lý.

Ảnh: T.N tạo bằng Gemini

Vận dụng phù hợp hình thức kỷ luật học sinh

Qua vụ việc vừa xảy ra tại Trường THCS Đại Kim (Hà Nội), và một số vụ việc tương tự, thiết nghĩ Bộ GD-ĐT đánh giá lại Thông tư 19/2025/TT- BGDĐT, quy định các hình thức kỷ luật học sinh.

Bộ hướng dẫn cụ thể, trên cơ sở đó, mỗi trường học vận dụng phù hợp. Học sinh có em thích dỗ, có em chịu lời “nghiêm”; có em viết bản tự kiểm là phù hợp nhưng cũng có em qua lao động vệ sinh trường lớp, phạt đọc sách, cấm túc, hoặc mức kỷ luật luật nghiêm khắc hơn mới chuyển biến. Đôi khi, hình thức kỷ luật được cho là nhân văn thì thật ra, chỉ là quay theo thiên hình vạn trạng – ngoại diên, trong khi nội hàm của giáo dục học sinh có những bất biến – càng thương càng phải nghiêm khắc bảo ban học trò.

Tôi đi dạy, giữ nhiệm vụ hiệu trưởng nhiều năm, chẳng đặng đừng mới phải buộc học sinh ngừng học có thời hạn. Đồng nghiệp của tôi cũng thế. Các trường đều thận trọng khi kỷ luật học sinh. Đằng sau quyết định kỷ luật là những biện pháp tích cực giáo dục học sinh.