Trong bối cảnh đất nước đẩy mạnh phát triển khoa học – công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, nhiều trường ĐH đã có chính sách thu hút chuyên gia trong và ngoài nước nhằm hình thành đội ngũ nhân lực chất lượng cao, phục vụ phát triển kinh tế tri thức và hội nhập quốc tế.
Điều đó được thể hiện trong Nghị quyết số 57 (tháng 12.2024) của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, Nghị quyết số 193 (tháng 2.2025) của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc biệt tạo đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, Nghị định 219 (tháng 8.2025) quy định về người lao động nước ngoài làm việc tại VN và mới đây nhất là Nghị định 249 (tháng 9.2025) quy định cơ chế, chính sách thu hút chuyên gia khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.
PHẤN ĐẤU MỖI NGÀNH HỌC 2 CHUYÊN GIA NƯỚC NGOÀI GIẢNG DẠY, NGHIÊN CỨU
Tiến sĩ Lê Ngọc Sơn, Viện trưởng Viện Hợp tác quốc tế và sau đại học Trường ĐH Công nghiệp TP.HCM, cho biết ngày 19.8 vừa qua, trường đã cụ thể hóa các chủ trương nói trên bằng Quyết định về chương trình hành động thực hiện Nghị quyết 57 và Nghị quyết 193, trong đó việc thu hút chuyên gia, nhà khoa học, giảng viên quốc tế được xác định là nhiệm vụ trọng tâm trong nhóm giải pháp phát triển khoa học – công nghệ và hợp tác quốc tế.
“Hằng năm, trường đón tiếp hàng trăm lượt giảng viên và chuyên gia quốc tế đến giảng dạy, nghiên cứu, hợp tác học thuật và chuyển giao công nghệ với nhiều hình thức đa dạng. Thời gian làm việc của các chuyên gia được tổ chức linh hoạt – có thể chỉ trong vài ngày, vài tuần, vài tháng hoặc kết hợp hình thức làm việc trực tuyến để duy trì hợp tác lâu dài”, ông Sơn chia sẻ.
Giảng viên quốc tế giảng dạy tại Trường ĐH Bách khoa TP.HCM
ẢNH: O.I.S.P
Trường ĐH Bách khoa – ĐH Quốc gia TP.HCM cũng mời rất nhiều chuyên gia nước ngoài đến giảng dạy, nghiên cứu trong thời gian vài tuần đến vài tháng. PGS-TS Trần Thiên Phúc, Phó hiệu trưởng nhà trường, thông tin: “Trong thời gian tới, trường phấn đấu mỗi ngành học sẽ có 2 chuyên gia nước ngoài tới giảng dạy, nghiên cứu”.
Thời gian qua, Trường ĐH Văn Lang cũng đã mời các chuyên gia đến từ hơn 20 quốc gia, vùng lãnh thổ như Anh, Đức, Úc, Pháp, Hàn Quốc, Đài Loan… tham gia giảng dạy chuyên đề, đồng hướng dẫn, cố vấn dự án và hoạt động truyền thông – thương hiệu. Các chuyên gia chủ yếu làm ở các viện nghiên cứu của trường.
Tiến sĩ Võ Văn Tuấn, Phó hiệu trưởng Trường ĐH Văn Lang, cho biết thời gian tới trường có kế hoạch thu hút 100 chuyên gia làm việc theo nhiệm vụ chiến lược để phục vụ cho hoạt động của Trung tâm đổi mới sáng tạo AI Center.
Trong những năm qua, Trường ĐH Công nghệ TP.HCM (HUTECH) cũng đã triển khai nhiều chính sách thu hút chuyên gia khoa học công nghệ đầu ngành trong và ngoài nước nhằm nâng cao chất lượng nghiên cứu, đào tạo và đổi mới sáng tạo. Thời gian làm việc có thể linh hoạt tùy thuộc vào nội dung công việc và nhu cầu hợp tác, có thể là dài hạn, gắn bó trực tiếp tại trường hoặc ngắn hạn (thường với các chuyên gia quốc tế).
Tiến sĩ Nguyễn Quốc Anh, Phó hiệu trưởng nhà trường, thông tin: “Mời các chuyên gia khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo đến làm việc là chiến lược lâu dài nhằm nâng cao năng lực nghiên cứu và gia tăng giá trị học thuật của trường. Các chuyên gia đóng vai trò quan trọng trong dẫn dắt các nhóm nghiên cứu mạnh thực hiện những đề tài có giá trị thực tiễn; tham gia giảng dạy sau ĐH, hướng dẫn nghiên cứu sinh và học viên cao học; đào tạo đội ngũ cán bộ nghiên cứu nguồn, chia sẻ kinh nghiệm, kỹ năng, phương pháp tiếp cận khoa học hiện đại. Đồng thời tư vấn trường xây dựng các chiến lược phát triển khoa học công nghệ…”.
Chuyên gia nước ngoài tại Trường ĐH Văn Lang
Ảnh:V.L
CHÍNH SÁCH THU HÚT RA SAO ?
PGS-TS Trần Thiên Phúc nhận định: “Trước đây việc mời chuyên gia, giảng viên nước ngoài đến làm việc gặp khó khăn trong thủ tục xin chỉ tiêu lao động người nước ngoài, hồ sơ xin cấp giấy phép lao động… Nghị định 219 đã “tháo xiềng” cho các trường ĐH muốn thu hút chuyên gia nước ngoài đến làm việc. Đồng thời, Nghị định 249 đã quy định rất cụ thể về chính sách thu hút chuyên gia”.
Tiến sĩ Lê Ngọc Sơn cũng cho rằng khung chính sách quốc gia mới tại 2 nghị định trên đã tạo điều kiện thông thoáng cho việc mời, ký hợp đồng và sử dụng chuyên gia nước ngoài.
“Để thu hút và duy trì đội ngũ chuyên gia chất lượng cao, Trường ĐH Công nghiệp TP.HCM đã có cơ chế hợp đồng khoán chuyên gia minh bạch, quy định rõ nhiệm vụ, thời gian và sản phẩm đầu ra. Các chính sách đãi ngộ linh hoạt như hỗ trợ vé máy bay, lưu trú, bảo hiểm, đồng thời thưởng cho các công bố quốc tế. Với chuyên gia quốc tế, trường hỗ trợ hành chính – pháp lý thông qua tổ chuyên trách hướng dẫn thủ tục visa, giấy phép lao động, thẻ tạm trú”, tiến sĩ Sơn cho hay.
Theo ông Sơn, các chuyên gia cũng được tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động nghiên cứu, cấp kinh phí, đề tài và quyền sử dụng cơ sở vật chất. Sau mỗi nhiệm kỳ, trường còn vinh danh và ghi nhận đóng góp của chuyên gia, đề cử khen thưởng đối với những thành tích nổi bật.
Tiến sĩ Quốc Anh nhận định thu hút chuyên gia trước hết phải tạo được môi trường học thuật năng động, cởi mở và thúc đẩy tinh thần hợp tác nghiên cứu. “Trường cũng đã ban hành các chính sách thù lao, hỗ trợ tài chính tương xứng với trình độ, kinh nghiệm và đóng góp thực tế của chuyên gia. Áp dụng khen thưởng phù hợp đối với công trình nghiên cứu nổi bật, công trình được công bố trên các tạp chí khoa học uy tín trong nước và quốc tế, đồng thời tạo điều kiện về thời gian và nguồn lực để các chuyên gia có thể cân đối giữa nghiên cứu và các hoạt động khác”, tiến sĩ Quốc Anh chia sẻ.
Các chuyên gia Nhật Bản làm việc tại Trường ĐH Công nghiệp TP.HCM
ẢNH: I.U.H
Theo ông, Nghị định 249 là cơ sở pháp lý quan trọng để các cơ sở giáo dục ĐH chuẩn hóa quy trình tuyển chọn và đãi ngộ chuyên gia. Cụ thể, trường sẽ rà soát, cập nhật quy định nội bộ, đảm bảo tính minh bạch, công khai và chuyên nghiệp nhằm hình thành môi trường nghiên cứu – đổi mới sáng tạo hấp dẫn để các chuyên gia có thể phát huy tối đa năng lực chuyên môn, đồng hành lâu dài cùng trường.
Tiến sĩ Võ Văn Tuấn cũng nhìn nhận hành lang rất thông thoáng mà Nghị định 249 tạo ra sẽ giúp trường có thể đãi ngộ linh hoạt, cho phép ký hợp đồng không giới hạn ngạch, tuổi, biên chế với chuyên gia. “Bên cạnh đó, nghị định cho phép cơ chế đề cử, ứng cử trong quy trình tuyển chọn chuyên gia giúp các trường tiếp cận mạng lưới chuyên gia quốc tế, rút ngắn khoảng cách về chuyên môn giữa ĐH VN và các trường trong khu vực”, ông Tuấn chia sẻ.
Cạnh tranh gay gắt
Theo tiến sĩ Lê Ngọc Sơn, việc thu hút chuyên gia hiện gặp những khó khăn nhất định như nguồn lực tài chính hạn chế, khó chi trả chi phí di chuyển, sinh hoạt và nghiên cứu ở mức cạnh tranh với các trường quốc tế nên thường phải kết hợp chương trình và đối ứng kinh phí với đối tác.
“Không những vậy, các chuyên gia quốc tế có yêu cầu cao về môi trường làm việc chuyên nghiệp, cơ chế đánh giá minh bạch và chính sách linh hoạt. Chính vì thế, trường đang từng bước hoàn thiện mô hình thu hút chuyên gia theo hướng chuyên nghiệp, hội nhập và bền vững”, ông Sơn cho biết.
Tiến sĩ Võ Văn Tuấn đánh giá việc thu hút chuyên gia không chỉ có sự cạnh tranh với ĐH quốc tế mà còn có sự cạnh tranh gay gắt giữa các trường ĐH trong nước. “Nghị định yêu cầu kinh phí chi trả lấy từ nguồn thực hiện nhiệm vụ khoa học – công nghệ, nhưng thực tế các trường công nhỏ, vùng xa ít đề tài, ít doanh thu nghiên cứu còn trường tư lại khó tiếp cận ngân sách nhà nước cho nhiệm vụ khoa học công nghệ. Vì thế, những trường ĐH lớn hoặc có tiềm lực tài chính mới có thể thu hút được chuyên gia chất lượng cao”, tiến sĩ Tuấn đánh giá.
Nguồn: thanhnien.vn
