Năm 2025 cơ bản khép lại với mùa tuyển sinh sôi động, số thí sinh nhập học tăng, hệ thống trực tuyến vận hành ổn định và các trường ĐH chủ động hơn trong công bố đề án. Tuy nhiên, sự phức tạp của phương thức xét tuyển, thiếu thống nhất trong quy đổi điểm và áp lực lọc ảo vẫn là vấn đề nổi cộm.
PHỨC TẠP, THIẾU CHUẨN VÀ TIỀM ẨN BẤT CÔNG
Dù có nhiều điểm nổi bật nhưng kỳ tuyển sinh ĐH năm 2025 cho thấy những mặt trái của sự linh hoạt. Đó là sự phức tạp và thiếu thống nhất.
Có tới 17 phương thức xét tuyển khiến thí sinh (TS) dễ rơi vào tình trạng “rối như canh hẹ”, còn các trường phải xử lý dữ liệu khổng lồ để xác định chỉ tiêu thực tuyển.
Điểm quy đổi giữa các phương thức thiếu chuẩn chung, gây nhiều tranh cãi. Cùng một chứng chỉ IELTS 6.5, trường A quy ra 9 điểm, trường B chỉ tính 8,5; cùng học bạ 9,0 nhưng cách đánh giá giữa các địa phương khác nhau. Khi mọi dữ liệu được quy về một thang điểm, “điểm giấy” dễ che mờ “điểm thật”, khiến kết quả xét tuyển chưa phản ánh đúng năng lực học tập.
Thí sinh xem điểm thi tốt nghiệp THPT 2025. Kết quả kỳ thi này là một trong các phương thức xét tuyển của các trường đại học
ẢNH: ĐÀO NGỌC THẠCH
Năm 2025 có 849.544 TS đăng ký với 7,6 triệu nguyện vọng, trung bình gần 9 nguyện vọng mỗi TS. Việc đăng ký quá nhiều nguyện vọng khiến hệ thống tuyển sinh chịu áp lực lớn, từ lọc ảo, xử lý dữ liệu đến công bố kết quả, gây khó cho cả cơ quan quản lý và các trường. Đây là bất cập nổi bật của mùa tuyển sinh 2025, cần được điều chỉnh trong năm 2026.
Một số trường công bố thông tin chậm hoặc thay đổi đột ngột khiến TS lúng túng trong việc chuẩn bị hồ sơ; chẳng hạn có trường thông báo ngừng tuyển khối C00 rồi lại điều chỉnh.
Ngoài ra, tỷ lệ trúng tuyển theo học bạ cao hơn do điểm học bạ thường ổn định và cao, giúp TS và các trường thuận lợi trong xét tuyển, trong khi điểm thi tốt nghiệp thấp và chỉ có 4 môn thi nên hạn chế tổ hợp xét tuyển.
Năm 2025 có quy định mới là quy đổi điểm giữa các phương thức xét tuyển. Điều này được xem là nỗ lực chuẩn hóa dữ liệu, song do chưa có khung quy đổi thống nhất nên cách làm vẫn mang tính chủ quan. Điểm thi tốt nghiệp THPT phản ánh năng lực tư duy tức thời, còn điểm học bạ thể hiện quá trình học tập dài hạn; khi bị “làm phẳng” trên cùng thang điểm, bản chất khác biệt giữa hai hình thức bị xóa nhòa.
Nếu không có cơ sở dữ liệu chung để hiệu chỉnh, việc quy đổi dễ tạo lợi thế cho TS có chứng chỉ ngoại ngữ hoặc học bạ cao, trong khi chưa chắc phản ánh đúng năng lực học thuật. Đây là vấn đề cần ưu tiên trong cải cách tuyển sinh, nhất là khi hệ thống dữ liệu giáo dục quốc gia đang từng bước hoàn thiện.
CHÍNH SÁCH VÀ ĐỊNH HƯỚNG CỦA BỘ GD-ĐT TRONG NĂM 2026
Theo yêu cầu của Bộ GD-ĐT, các cơ sở đào tạo công bố phương thức tuyển sinh năm 2026 trong tháng 10.2025, đồng thời hoàn thiện đề án tuyển sinh năm 2027 sớm hơn để tạo thuận lợi cho TS và các trường phổ thông định hướng dạy học gắn với đầu vào ĐH.
Bộ cũng đang lấy ý kiến về việc duy trì hay bỏ xét học bạ THPT và giới hạn số nguyện vọng đăng ký của TS, nhằm bảo đảm công bằng và độ tin cậy giữa các phương thức xét tuyển. Bên cạnh đó, chính sách ưu tiên khu vực cũng sẽ được điều chỉnh theo bối cảnh sáp nhập địa giới hành chính, bảo đảm quyền lợi cho học sinh vùng khó khăn.
Tại Hội nghị giáo dục ĐH năm 2025 vào tháng 9 vừa qua, GS-TS Nguyễn Tiến Thảo, Vụ trưởng Vụ Giáo dục ĐH Bộ GD-ĐT, nhấn mạnh: “Công bố sớm phương án tuyển sinh giúp học sinh có thời gian chuẩn bị, đồng thời buộc các trường ĐH nâng cao tính chuyên nghiệp, tránh bị động trong khâu xét tuyển”.
Thí sinh trúng tuyển làm thủ tục nhập học vào ĐH
Ảnh: Đào Ngọc Thạch
CÁC ĐỀ XUẤT CẦN XEM XÉT CHO KỲ TUYỂN SINH 2026
Từ thực tiễn năm 2025, nhiều chuyên gia đề xuất 3 hướng cải thiện lớn cho mùa tuyển sinh 2026:
Thứ nhất, cần chuẩn hóa khung quy đổi điểm và dữ liệu tuyển sinh quốc gia. Bộ GD-ĐT nên ban hành khung quy đổi chuẩn tương tự các nước thành viên của Tổ chức Hợp tác và phát triển kinh tế (OECD), công khai công thức và kiểm chứng bằng dữ liệu học tập sau khi nhập học để đảm bảo công bằng.
Thứ hai, tinh gọn nhưng vẫn linh hoạt phương thức xét tuyển. Thay vì 17 phương thức, có thể rút gọn thành 4 nhóm chính: điểm thi tốt nghiệp THPT, đánh giá năng lực/năng khiếu, học bạ và kết hợp quá trình, kết hợp điểm thi với chứng chỉ quốc tế. Điều này giúp hệ thống lọc ảo hoạt động hiệu quả hơn, đồng thời giảm rối cho TS.
Thứ ba, ứng dụng công nghệ dữ liệu và trí tuệ nhân tạo trong tư vấn, dự báo tuyển sinh. Hệ thống dữ liệu quốc gia có thể phân tích xu hướng chọn ngành, tỷ lệ nhập học, tốt nghiệp và việc làm, qua đó gợi ý lộ trình phù hợp cho từng TS và giúp các trường điều chỉnh chỉ tiêu sát với nhu cầu lao động.
Để tuyển sinh tuyển chọn đúng người học, đúng năng lực và đúng ngành nghề, hệ thống tuyển sinh VN cần chuyển mình mạnh mẽ: linh hoạt nhưng chuẩn hóa, đa dạng nhưng thực chất, và minh bạch trong từng quyết định. Khi đó, mỗi suất học ĐH sẽ không chỉ là tấm vé vào giảng đường, mà là cánh cửa mở ra tri thức, cơ hội và sự phát triển bền vững cho người học, cũng như tương lai đất nước.
Nguồn: thanhnien.vn
