Trong bối cảnh giáo dục VN bước vào giai đoạn đổi mới sâu rộng, câu chuyện về vai trò, vị trí và thu nhập của nhà giáo trở thành mối quan tâm lớn của toàn xã hội.
NHÀ GIÁO ĐẢM NHIỆM NHIỀU CHỨC NĂNG MỚI
Luật Nhà giáo lần đầu tiên xác lập rõ ràng địa vị pháp lý, quyền lợi và trách nhiệm nghề nghiệp, góp phần tái định vị vai trò nhà giáo trong hệ thống giáo dục. Nhà giáo không còn là người truyền thụ kiến thức đơn thuần mà là nhân tố trung tâm, dẫn dắt chuyển đổi số, đổi mới phương pháp và kiến tạo môi trường học tập nhân văn, hiện đại.
Nhà giáo xứng đáng được đối xử công bằng, tôn trọng và tiếp sức để đứng vững trong nghề
ẢNH: ĐÀO NGỌC THẠCH
Trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0 và trí tuệ nhân tạo (AI), nhà giáo phải đảm nhiệm nhiều chức năng mới: nhà thiết kế hoạt động học tập, người dẫn dắt tư duy phản biện, chuyên gia phân tích dữ liệu học tập, đồng thời là người hỗ trợ tâm lý, giáo dục kỹ năng và định hướng nghề nghiệp cho học sinh (HS). Theo Tổng Bí thư Tô Lâm, nhà giáo đồng thời là nhà khoa học. Nghị quyết số 71 của Bộ Chính trị cũng nhấn mạnh việc “nâng cao vị thế, vai trò, thu nhập và bảo đảm điều kiện làm việc cho đội ngũ nhà giáo” – điều kiện tiên quyết để bảo đảm chất lượng giáo dục trong giai đoạn mới.
Những yêu cầu này đòi hỏi nhà giáo liên tục học tập để thích ứng và đổi mới. Một nhà giáo hiện đại vừa là chuyên gia môn học, nhà sư phạm công nghệ, nhà tâm lý học học đường, nhà quản trị lớp học, vừa là người truyền cảm hứng, đồng hành cùng HS kiến tạo tương lai. Đây không chỉ là sự mở rộng nhiệm vụ, mà còn là minh chứng cho việc nghề giáo cần vị thế mới, tương xứng với trọng trách họ gánh vác trong kỷ nguyên số.
LƯƠNG NHÀ GIÁO CẦN TƯƠNG XỨNG
Chất lượng giáo dục phụ thuộc trực tiếp vào chất lượng đội ngũ nhà giáo. Nhiều quốc gia coi việc bảo đảm thu nhập xứng đáng là khoản đầu tư chiến lược. Hàn Quốc, Nhật Bản hay Singapore trả lương nhà giáo ngang hoặc cao hơn các ngành nghề cùng trình độ để thu hút và giữ chân nhân lực chất lượng cao.
Tại VN, dù thu nhập nhà giáo đã được cải thiện, nhìn chung vẫn chưa tương xứng với cường độ lao động và trách nhiệm nghề nghiệp. Nhà giáo mầm non, tiểu học và vùng khó khăn chịu thiệt thòi nhiều nhất. Họ làm việc ngoài giờ, gánh áp lực đánh giá HS, quản lý hồ sơ, phối hợp phụ huynh và phải liên tục học tập, bồi dưỡng để đáp ứng yêu cầu đổi mới.
Theo Bộ GD-ĐT, chỉ khoảng 12% nhà giáo được xếp vào 3 nhóm lương cao A1, A2.1, A3.1, trong khi gần như toàn bộ viên chức ngành khác nằm trong nhóm tương đương. Đây là bất cập kéo dài, phản ánh việc nghề giáo chưa được đãi ngộ xứng đáng với vị thế mà Đảng và Nhà nước đề ra.
Luật Nhà giáo và Nghị quyết 71 của Bộ Chính trị khẳng định việc đưa lương nhà giáo vào nhóm cao nhất khu vực hành chính sự nghiệp là yêu cầu cấp thiết
ẢNH: NHẬT THỊNH
Sự chênh lệch còn thể hiện rõ ở mức trần hệ số lương: nhà giáo tối đa 6,78, trong khi nhiều viên chức khác có thể đạt 8,00. Điều này khiến nhà giáo khó vươn tới bậc lương cao nhất dù khối lượng công việc, yêu cầu chuyên môn và áp lực nghề nghiệp ngày càng lớn.
Để khắc phục tình trạng này, Bộ GD-ĐT đề xuất “hệ số lương đặc thù”: 1,25 cho nhà giáo mầm non, 1,15 cho nhà giáo phổ thông. Nếu được thông qua, mức lương cao nhất có thể tiệm cận 19 triệu đồng/tháng, chưa tính phụ cấp, phù hợp tinh thần Nghị quyết 71.
Luật Nhà giáo và Nghị quyết 71 cũng khẳng định việc đưa lương nhà giáo vào nhóm cao nhất khu vực hành chính sự nghiệp là yêu cầu cấp thiết. Thu nhập xứng đáng không chỉ thu hút người giỏi, hạn chế bỏ nghề mà còn tạo động lực để nhà giáo toàn tâm đổi mới, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực quốc gia.
NHỮNG TÍN HIỆU TÍCH CỰC TỪ CHÍNH SÁCH MỚI
Cùng với cải cách tiền lương, các chính sách mới của Đảng, Nhà nước và Bộ GD-ĐT mở ra hy vọng cho đội ngũ nhà giáo. Việc điều chỉnh chuẩn nghề nghiệp theo hướng thực chất giúp giảm hình thức, tăng giá trị chuyên môn. Chuyển đổi số trong quản lý giáo dục cắt giảm đáng kể gánh nặng hồ sơ, mở đường để nhà giáo dành thời gian cho dạy học và nghiên cứu.
Nhiều địa phương thực hiện phụ cấp đặc thù theo vùng, môn học thiếu, hỗ trợ nhà ở và phương tiện đi lại cho nhà giáo vùng sâu, vùng xa. Đây là giải pháp giữ chân nhà giáo, đặc biệt ở các khu vực đang thiếu hụt nhân lực sư phạm.
Trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0 và AI, nhà giáo phải đảm nhiệm nhiều chức năng mới
ẢNH: NHẬT THỊNH
Chính sách tăng cường quyền tự chủ chuyên môn thông qua chương trình giáo dục mở cũng tạo sự thay đổi tích cực. Khi nhà giáo được tự chủ thiết kế bài giảng phù hợp học sinh, họ có cơ hội phát huy năng lực sáng tạo và phát triển nghề nghiệp. Việc mở rộng cơ hội học tập và bồi dưỡng qua nền tảng số giúp tiếp cận tri thức mới thuận tiện, tiết kiệm thời gian, nâng cao chất lượng dạy học theo tiêu chuẩn quốc tế.
TỪ CHÍNH SÁCH ĐẾN SỰ TÔN TRỌNG THỰC CHẤT
Nâng cao vị thế nhà giáo là nhiệm vụ toàn diện. Tiền lương là yếu tố then chốt, nhưng không thể chỉ dựa vào tăng lương để thay đổi vị thế. Xã hội cần thay đổi cách nhìn nhận, giao nhiệm vụ và đánh giá nhà giáo.
Tại tọa đàm khoa học “Trường ĐH Sư phạm Sài Gòn trước năm 1975” vào tháng 10.2023 do Trường ĐH Sư phạm TP.HCM tổ chức, PGS-TS Võ Văn Lộc, giảng viên cao cấp Đại học Sài Gòn và cựu sinh viên sư phạm Sài Gòn khóa 1972-1975, chia sẻ rằng sinh viên sư phạm không chỉ là niềm tự hào của bản thân mà còn của gia đình, dòng họ. Niềm tự hào này xuất phát từ 3 yếu tố quan trọng: đầu tiên, chỉ những thí sinh xuất sắc mới trúng tuyển vào trường, với tỷ lệ đỗ khoảng 10-15% tổng số dự thi; thứ hai, sau khi tốt nghiệp, sinh viên được bổ nhiệm ngay chức danh “giáo sư trung học đệ nhị cấp”; và thứ ba, nhà giáo được hưởng mức lương cao nhất lúc bấy giờ, với chỉ số 470, trong khi các ngành khác với chỉ số 430. Ba yếu tố này đã tạo nên sức hút mạnh mẽ, thu hút những người giỏi vào sư phạm và góp phần khẳng định vị thế cao quý của nghề giáo trong xã hội.
Vì vậy, hiện nay việc giảm áp lực không cần thiết là bước đầu tiên. Nhà giáo không thể gánh toàn bộ trách nhiệm giáo dục khi gia đình và xã hội chưa đồng hành. Phụ huynh cần hiểu giới hạn của nhà giáo, tránh đặt kỳ vọng phi thực tế, đồng thời đồng hành với nhà giáo trong việc giáo dục con em. Môi trường làm việc phải tôn trọng chuyên môn, minh bạch đánh giá, rõ ràng thăng tiến và thiết thực tôn vinh người giỏi.
Một xã hội văn minh biết bảo vệ nhà giáo, trao quyền tự chủ, niềm tin và điều kiện thu nhập cao để họ phát huy năng lực. Khi nhà giáo cảm nhận sự tôn trọng thực chất, vị thế nghề nghiệp được củng cố bền vững, đóng góp trực tiếp cho chất lượng giáo dục và phát triển xã hội.
Nâng cao vai trò, vị thế và đời sống nhà giáo không chỉ là trách nhiệm ngành giáo dục mà là bổn phận của toàn xã hội. Nhà giáo quyết định chất lượng nguồn nhân lực – nền tảng mọi chiến lược phát triển quốc gia.
Một nền giáo dục VN vững mạnh, một nền giáo dục vào top 20 thế giới vào năm 2045 như mục tiêu mà Nghị quyết 71 của Bộ Chính trị đề ra, sẽ thành hiện thực khi nhà giáo được bảo vệ về chính sách, tôn trọng nghề nghiệp và trao quyền chuyên môn thực chất. Khi ấy, họ toàn tâm sáng tạo, đổi mới phương pháp và dẫn dắt HS trong thế giới biến đổi không ngừng.
Nếu thu nhập, phụ cấp và điều kiện làm việc không cải thiện, nhà giáo sẽ tiếp tục rời nghề, chất lượng giáo dục suy giảm và mục tiêu đổi mới xa vời. Đầu tư cho nhà giáo chính là đầu tư cho tương lai. Một quốc gia không thể mạnh nếu người thầy yếu thế; không thể thịnh vượng nếu những người gieo hạt cho tri thức sống thiếu thốn. Nhà giáo xứng đáng được đối xử công bằng, tôn trọng và tiếp sức để đứng vững trong nghề – nền tảng của một nền giáo dục chất lượng, xã hội văn minh và đất nước phát triển bền vững.
Nguồn: thanhnien.vn
