Việt Nam trong bức tranh kinh tế châu Á – Thái Bình Dương

Ảnh: Ngô Minh Trí

Tác động chỉ mới bắt đầu

Ông đánh giá thế nào về tác động của chính sách thuế đối ứng của Tổng thống Mỹ Donald Trump đối với kinh tế khu vực châu Á – Thái Bình Dương?

Vừa qua, chúng ta đã thấy Mỹ công bố mức thuế đối ứng với hầu hết nền kinh tế châu Á. Và hầu hết đều chịu mức thuế quan khoảng 20%, trong đó có Việt Nam, một số quốc gia láng giềng như Thái Lan, Malaysia và cả Campuchia. Philippines có mức 19%. Sự chênh lệch giữa 20% và 19% không tạo ra khác biệt đáng kể. Chỉ một số nền kinh tế nhỏ như Myanmar và Lào có mức thuế 40%.

Nhưng nhìn chung, mức thuế quan 20% vẫn cao hơn mức chúng tôi dự báo trước đó. Thậm chí, vào năm 2024, chúng tôi chỉ dự báo mức thuế suất trung bình mà Mỹ sẽ áp dụng cho Việt Nam là dưới 4%, cụ thể là 3,9%. Vì vậy, việc Mỹ tăng thuế có một số tác động tiêu cực đến các nền kinh tế châu Á. Tác động này bắt đầu từ nửa cuối năm nay, nên gần đây thông qua các hoạt động vận chuyển thì chúng ta thấy là xuất khẩu hàng hóa rất mạnh trong nửa đầu năm nay đã giảm dần. Và một số chỉ số hàng đầu cho thấy các đơn đặt hàng xuất khẩu, đơn đặt hàng xuất khẩu mới cũng có thể yếu đi. Vậy nên điều đó phù hợp với giả định của chúng tôi rằng những bất lợi chung sẽ dần gia tăng trên toàn khu vực này trong nửa cuối năm nay và cả năm 2026.

Một số nền kinh tế sẽ nới lỏng tiền tệ

Điều đó tác động như thế nào đến chính sách kinh tế – tài chính của các nền kinh tế trong khu vực?

Theo tôi, nếu các quốc gia muốn ứng phó với mức thuế quan cao hơn của Mỹ, họ sẽ muốn ban hành hoặc áp dụng một số biện pháp hỗ trợ, đúng không? Có thể là chính sách nới lỏng tài khóa hoặc tiền tệ.

Và tôi nghĩ với mức thuế quan hiện tại khoảng 20% đối với hầu hết nền kinh tế châu Á, thì chúng ta không thấy các nhà xuất khẩu châu Á sẽ mất đi khả năng cạnh tranh tương đối so với các quốc gia khác, đơn giản vì hiện tại dường như sự khác biệt về thuế quan của Mỹ đối với các nước này là không đáng kể. Vì thế, vấn đề thuế quan của Mỹ không dẫn đến việc các tập đoàn phải thay đổi chuỗi cung ứng hay hoạt động sản xuất kinh doanh khỏi các nước hiện tại, vì nếu thay đổi sẽ làm tăng nhiều chi phí. Đối với các nhà đầu tư nước ngoài, họ cũng cần xem xét nên đầu tư vào đâu, do vẫn còn nhiều bất ổn, bao gồm cả việc xử lý đơn hàng và cách thức thực thi điều khoản vận chuyển quá cảnh, chẳng hạn như mức thuế suất 40% của Mỹ đối với hàng hóa trung chuyển. Vì vậy, về cơ bản, tôi nghĩ một số nền kinh tế châu Á sẽ nới lỏng chính sách tiền tệ, và nếu không bị lạm phát hoặc áp lực khác thì họ có thể cắt giảm lãi suất điều hành.

Ví dụ, chúng tôi đánh giá Indonesia, Thái Lan và Philippines sẽ cắt giảm lãi suất trong các quý tới. Chúng tôi cũng đánh giá một số quốc gia châu Á sẽ tăng cường các biện pháp tài khóa để hỗ trợ nền kinh tế. Điều này cũng sẽ dẫn đến thâm hụt tài khóa có thể tăng lên. Tuy nhiên, chúng tôi chưa thấy các nước có bước thay đổi đáng kể nào về các biện pháp tài khóa, mặc dù ở một số quốc gia như Indonesia chẳng hạn, có thể có một số rủi ro trượt dốc tài khóa dù các kế hoạch ngân sách mới nhất của nước này vẫn tái khẳng định kỷ luật tài khóa. Tất nhiên, đó chỉ là giả định của chúng tôi. Đối với Việt Nam, nền kinh tế các bạn cũng như khuôn khổ chính sách tiền tệ cũng phụ thuộc rất nhiều vào mục tiêu tăng trưởng tín dụng. Gần đây hơn, Chính phủ Việt Nam đã tái khẳng định cam kết đạt mục tiêu tăng trưởng hơn 8% trong năm nay. Điều này sẽ dẫn đến đòn bẩy tài chính cao hơn trong nền kinh tế vốn đã ở mức cao. Theo quan điểm của chúng tôi, điều này đồng thời có thể tiếp tục đặt ra một số hạn chế về xếp hạng tín nhiệm trong tương lai.

Ảnh: Ngọc Thắng

Kỳ vọng vào cải cách của chính phủ

Vậy ông có thể đánh giá chi tiết hơn về kinh tế của Việt Nam?

Như tôi đã đề cập trước đó, Chính phủ Việt Nam vẫn thể hiện cam kết rất mạnh mẽ để đạt được tốc độ tăng trưởng trên 8% trong năm nay và ít nhất 10% bắt đầu từ năm 2026. Kế hoạch hiện tại chủ yếu thông qua mục tiêu cao hơn về tăng trưởng tín dụng cho toàn hệ thống. Điều này đặt ra những thách thức có thể là phân bổ tín dụng kém hiệu quả hơn và cũng sẽ dẫn đến tăng rủi ro trong các ngân hàng nếu tăng trưởng tín dụng rơi vào các ngành kém hiệu quả hay các doanh nghiệp có sức khỏe tài chính không tốt.

Hiện tại chúng tôi vẫn đang xếp hạng Việt Nam ở mức xếp hạng BB+ với triển vọng ổn định vì chúng tôi nhận thấy có sự cân bằng giữa tăng và giảm rủi ro trong giai đoạn hiện nay. Việt Nam được hỗ trợ bởi dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) ổn định và xu hướng nhân khẩu học rất thuận lợi, cũng như tiếp tục mở rộng lĩnh vực dịch vụ cùng với quá trình đô thị hóa. Và cuối cùng nhưng không kém phần quan trọng, sáng kiến cải cách mà Chính phủ đã thực hiện gần đây có thể tạo tác động tích cực. Chúng tôi thấy rủi ro cân bằng hơn, nhưng chúng tôi thực sự vẫn cần theo dõi chặt chẽ.

Về mặt tích cực, tôi nghĩ rằng các sáng kiến cải cách của chính phủ có thể mang lại một số lợi ích theo thời gian nếu chúng được thực hiện tốt như mục tiêu đề ra. Và mặt trái là chúng ta cần xem xét sự gia tăng nhanh chóng của đòn bẩy trong nền kinh tế nói chung, liệu điều đó có gây ra rủi ro tiềm ẩn nào đối với sự ổn định tài chính của nền kinh tế nói chung hay không.