Ý thức là chìa khóa an toàn trên đường

Ảnh: Nhật Thịnh

CHUYỂN BIẾN NHỜ “MẮT THẦN”

Từ đầu năm 2025 đến nay là giai đoạn đầu tiên triển khai đồng bộ các quy định mới của luật Trật tự an toàn giao thông (TTATGT) đường bộ, cơ chế trừ điểm và phục hồi điểm trên bằng lái xe. Các bộ, ngành, địa phương đã tổ chức triển khai quyết liệt, đồng bộ các giải pháp theo quy định mới của pháp luật, kết hợp tăng cường ứng dụng khoa học công nghệ, tuyên truyền, giáo dục pháp luật về ATGT, chỉnh trang hạ tầng và đẩy mạnh kiểm tra, xử lý vi phạm.

Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác bảo đảm TTATGT từ đầu năm 2025 tới nay vẫn còn một số tồn tại, hạn chế như: TNGT gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng còn xảy ra, làm chết và bị thương nhiều người; tình trạng vi phạm quy định về nồng độ cồn, ma túy, chạy quá tốc độ, không thắt dây an toàn… vẫn diễn ra, đặc biệt là trong nhóm lái xe đường dài, xe tải, xe khách. Tai nạn giao thông liên quan đến mô tô, xe máy và học sinh vẫn còn xảy ra với hậu quả thương tâm. Tại Hà Nội, TP.HCM áp lực giao thông tăng mạnh trong các giờ cao điểm, các trục chính ra vào nội đô, nhất là khi lưu lượng phương tiện vượt quá năng lực của hệ thống hạ tầng.

ẢNH: DIỆU MI

Tại TP.HCM, đô thị có mật độ phương tiện cao nhất cả nước, công tác bảo đảm TTATGT đang đứng trước áp lực rất lớn. Tuy nhiên, theo thượng tá Nguyễn Văn Bình, Phó trưởng phòng CSGT (PC08) Công an TP.HCM, thời gian qua đã ghi nhận những chuyển biến tích cực rõ rệt trong ý thức chấp hành pháp luật giao thông của người dân.

Một trong những yếu tố quan trọng tạo nên sự thay đổi này là quy định nghiêm ngặt của Nghị định 168/2024 cùng việc ứng dụng công nghệ, đặc biệt là hệ thống camera AI được lắp đặt tại nhiều giao lộ trọng điểm. Theo PC08, hệ thống camera AI được xem như “mắt thần” trên đường phố có thể cùng lúc nhận diện nhiều phương tiện, phát hiện một người vi phạm nhiều lỗi và ghi nhận các hành vi vi phạm. Nhờ đó, công tác xử lý được thực hiện “đúng người, đúng lỗi”, tạo niềm tin và buộc người dân phải chấp hành nghiêm pháp luật khi tham gia giao thông.

GIẢI BÀI TOÁN HẠ TẦNG

Năm 2025, trong số gần 7.000 đèn tín hiệu trên cả nước được rà soát, phát hiện 1.025 cụm đèn có bất cập. Bên cạnh đó, có tới 10.520 vị trí bất cập liên quan đến hệ thống biển báo. Bộ Xây dựng đã kịp thời đề nghị các địa phương và chỉ đạo các đơn vị quản lý tuyến đường triển khai ngay công tác sửa chữa, điều chỉnh.

ẢNH: VŨ PHƯỢNG

Báo cáo của Chính phủ đặt mục tiêu trọng tâm bảo đảm TTATGT năm 2026 là tiếp tục kiềm chế, kéo giảm tai nạn giao thông (TNGT). Đồng thời, báo cáo kiến nghị cần ưu tiên các nguồn lực cho đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng giao thông và ứng dụng khoa học công nghệ trong bảo đảm TTATGT.

Ông Mai Thanh Tùng, Phó trưởng phòng KH-ĐT, Sở Xây dựng TP.HCM, cho biết TNGT vẫn ở mức cao là một vấn đề mang tính hệ thống, không thể chỉ giải quyết bằng xử phạt. Ý thức người dân, hạ tầng, tổ chức giao thông, chất lượng phương tiện và công tác đào tạo lái xe đều là những mắt xích quan trọng. Ông Tùng dẫn chứng nhiều công trình trọng điểm triển khai chậm, duy tu – bảo dưỡng chưa theo kịp thực tế. Tình trạng ổ gà, mặt đường bong tróc, đèn tín hiệu hư hỏng và ngập nước vẫn ảnh hưởng đến ATGT. Sau sáp nhập, lượng xe máy và ô tô tăng đột biến, vượt quá năng lực hạ tầng. Đại diện Sở Xây dựng nhận xét: “Hạ tầng tốt có thể giảm 30 – 40% rủi ro”.

Đồng quan điểm, thượng tá Nguyễn Văn Bình cho biết hiện CSGT gặp thách thức từ hạ tầng và mật độ giao thông. Tình trạng phương tiện giao thông đông vào giờ cao điểm dẫn đến một bộ phận người dân đi xe lên vỉa hè. PC08 đã tăng cường quay phim, ghi hình, phạt nguội đối với các hành vi trên. Cơ sở hạ tầng giao thông hiện chưa đồng bộ với mật độ phương tiện lưu thông ngày càng lớn, một số điểm có công trình, dự án đang thi công dẫn đến ùn tắc. TP.HCM đang đẩy nhanh phát triển hạ tầng giao thông, từ đó sẽ giúp giảm ùn tắc. Công an TP.HCM cũng sẽ mở rộng lắp đặt hệ thống camera AI, qua đó sẽ xử lý hiệu quả hơn đối với các hành vi vi phạm.

YẾU TỐ QUYẾT ĐỊNH NẰM Ở Ý THỨC

Ông Lê Kim Thành, Phó chủ tịch chuyên trách Ủy ban ATGT quốc gia, đánh giá việc TNGT giảm trên cả ba tiêu chí là kết quả rất đáng ghi nhận, cho thấy nỗ lực lớn của CSGT và các cơ quan chức năng. Theo ông Thành, CSGT đã triển khai quyết liệt nhiều giải pháp: tăng cường tuần tra, xử lý các vi phạm là nguyên nhân trực tiếp gây TNGT như nồng độ cồn, tốc độ, ma túy; điều tiết giao thông, khắc phục ùn tắc; điều tra, giải quyết TNGT. Việc ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số, camera AI đã tạo ra chuyển biến mạnh mẽ trong nhận thức và hành vi tham gia giao thông, nâng cao tính minh bạch, được người dân ủng hộ.

ẢNH: VŨ PHƯỢNG

Tuy nhiên, ông nhấn mạnh: “Xử phạt là cần thiết, nhưng chỉ là bước cuối cùng trong chuỗi giải pháp bảo đảm ATGT. Dù lực lượng chức năng nỗ lực tuần tra, TNGT vẫn xảy ra, chứng tỏ ý thức tự giác của mỗi người mới là yếu tố quyết định an toàn trên đường”. Cụ thể đó là việc người tham gia giao thông tuân thủ tốc độ, không lái xe sau khi uống rượu bia, đội mũ bảo hiểm đúng cách và chấp hành luật TTATGT đường bộ.

Phó chủ tịch chuyên trách Ủy ban ATGT quốc gia cũng cho rằng trong khi hạ tầng, tổ chức giao thông và chất lượng phương tiện còn hạn chế, mỗi người càng phải chủ động phòng ngừa rủi ro thay vì trông chờ hoàn toàn vào lực lượng chức năng. Bởi chỉ khi người dân tự giác, tự bảo vệ mình, tự ý thức thì TNGT mới có thể giảm sâu và duy trì lâu dài, bền vững.

Theo ông Lê Kim Thành, các bộ, ngành, địa phương cần bám sát 4 nghị quyết trụ cột của Bộ Chính trị để xây dựng kế hoạch bảo đảm TTATGT năm 2026 và những năm tiếp theo của từng đơn vị. Cụ thể như hoàn thiện thể chế, đầu tư hạ tầng, tái cơ cấu vận tải, đẩy mạnh chuyển đổi số, xây dựng văn hóa giao thông an toàn, hướng đến mục tiêu giảm TNGT một cách bền vững và lâu dài.

Thượng tá Nguyễn Văn Bình chia sẻ thêm nhiều vụ TNGT nghiêm trọng trên địa bàn TP.HCM thời gian qua xuất phát từ “1 giây lơ là” của người điều khiển phương tiện. Ông lưu ý chỉ cần 1 giây giữ tốc độ đúng quy định, 1 giây không nhìn điện thoại, 1 giây nhường đường, 1 giây dừng lại trước đèn đỏ… có thể là ranh giới giữa an toàn và bi kịch.

TNGT suy cho cùng, không chỉ là câu chuyện của hạ tầng hay chế tài. Dù hệ thống pháp luật ngày càng hoàn thiện, camera giám sát ngày càng phủ rộng, lực lượng chức năng ngày đêm tuần tra, thì yếu tố quyết định vẫn nằm ở lựa chọn của mỗi người khi cầm lái. “Sai một giây, mất một đời” vì thế không phải là lời cảnh báo xa vời, mà là lời nhắc nhở rất gần, rất thật, hiện diện mỗi ngày trên từng con đường. Khi mỗi người biết tự ý thức, tự kiềm chế và tự bảo vệ mình trước tiên, đó cũng là lúc họ bảo vệ sự an toàn cho người khác và cho cả xã hội.