Việt Nam có cơ hội tham gia sâu lĩnh vực bán dẫn

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà trả lời chất vấn của đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Đoàn ĐBQH tỉnh Hải Dương) về công nghiệp bán dẫn, ngày 6/6.

Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà.

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga nêu câu hỏi: “Phó Thủ tướng Chính phủ đánh giá như thế nào về cơ hội tham gia vào ngành công nghiệp bán dẫn của Việt Nam? Việt Nam cần có những giải pháp gì để thúc đẩy các hoạt động nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ phục vụ phát triển ngành công nghiệp bán dẫn”?

Việt Nam có nhiều lợi thế công nghiệp bán dẫn

Trả lời về vấn đề này, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà cho biết, Việt Nam là quốc gia có nhiều lợi thế, kinh tế số phát triển nhanh. Đặc biệt, chúng ta quan tâm giảng dạy, đào tạo toàn diện ngay trong trường đại học, từ công nghệ thông tin đến vật lý, vật liệu…

“Việt Nam hoàn toàn có cơ hội để tham gia sâu vào vào lĩnh vực này. Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt đề án để chuẩn bị đào tạo nguồn nhân lực đối với công nghệ thông tin”, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, ở trong nước rất nhiều doanh nghiệp FDI đã đầu tư trong lĩnh vực kinh tế số, công nghệ cao đã đầu tư ở Việt Nam. Các doanh nghiệp Việt Nam cũng phát triển rất mạnh về kinh doanh số, trong thời gian vừa qua, tăng trưởng và đóng góp của ngành kinh tế số 12%-15%. Như vậy, tăng trưởng rất nhanh nên cơ hội này hoàn toàn có thể thực hiện được. 

Về giải pháp lâu dài, theo Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà, chúng ta cần quan tâm đào tạo ngay, đào tạo lại những kỹ sư, người được đào tạo trong các trường đại học đã có kiến thức nền tảng, có thể tiếp cận ngay để tham gia vào trong chuỗi này, đặc biệt là tham gia vào thiết kế, đóng gói…

Bên cạnh đào tạo nguồn nhân lực, chúng ta có lợi thế là lực lượng lao động ở nước ngoài rất đông, người Việt Nam ở nước ngoài đã tham gia và có năng lực tham gia vào lĩnh vực này. Do đó, bằng những cơ chế chính sách để huy động sự tham gia của các nhà khoa học ở nước ngoài.

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Việt Nga (Đoàn ĐBQH tỉnh Hải Dương).

“Chính phủ cũng sẽ có những chủ trương chọn các trường đại học xây dựng trung tâm về công nghệ chip bán dẫn Việt Nam bằng cách đầu tư những phòng thí nghiệm tập trung, hiện đại để có thể thiết kế, kiểm chuẩn và sản xuất, có như vậy, chúng ta mới có cơ hội tham gia sâu vào chuỗi này”, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà nói.

Vẫn theo Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà, các khâu chế tạo thiết bị, công cụ thiết kế đều do các nước phát triển nắm quyền, không bàn giao, vì vậy Việt Nam cần nghiên cứu sâu về khoa học cơ bản để tự chủ. Các lĩnh vực cơ bản là vật liệu, vật lý, hóa học cần được đào tạo bài bản hơn.

Tranh luận về việc Việt Nam tham gia vào ngành công nghiệp bán dẫn, đại biểu Tạ Văn Hạ (Quảng Nam) cho biết, sau dịch COVID-19 ngành công nghiệp bán dẫn, chíp bán dẫn đứt gãy mở ra cơ hội cho Việt Nam tham gia chuỗi cung ứng.

Tuy nhiên, với câu trả lời trước đó đại biểu cho rằng Phó Thủ tướng mới nêu lên được tiềm năng nguồn nhân lực, còn làm sao để tận dụng lợi thế sớm nhất, nhanh nhất, biến tiềm năng thành lợi thế thì chưa rõ.

“Các nước như Trung Quốc bỏ ra 45,5 tỉ USD, Hàn Quốc bỏ hơn 7 tỉ USD hỗ trợ cho ngành công nghiệp bán dẫn. Cơ chế chính sách Việt Nam thế nào để thu hút và đón đầu nhà đầu tư? Ở Việt Nam, nhiều doanh nghiệp công nghệ bán sản phẩm cho Mỹ sử dụng nhưng bán ở nội địa không ai mua, giá trị đắt 5-10 lần, vậy cơ chế nào khuyến khích và khơi dậy nội lực tiềm năng?”, đại biểu Hạ đặt vấn đề.

Đại biểu Quốc hội Tạ Văn Hạ (Quảng Nam).

Trao đổi về vấn đề này, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà cho biết các trường đại học đã đào tạo nguồn nhân lực cho lĩnh vực này và tiếp tục phát huy việc đào tạo để chuẩn bị 50.000 – 100.000 nhân lực cho ngành bán dẫn.

Về lâu dài, khi tham gia đầy đủ chuỗi giá trị, nắm bắt đầy đủ các khâu, còn rất nhiều vấn đề. Vì trước hết sẽ chuyển giao công nghệ một số khâu, chuỗi giá trị, còn để nắm bắt công nghệ, sản xuất chế tạo công nghệ cần có nghiên cứu cơ bản cùng triển khai lâu dài.

Theo đó, Thủ tướng chỉ đạo xây dựng một số trung tâm khoa học công nghệ phục vụ công tác nghiên cứu cơ bản, trung tâm đổi mới sáng tạo, phát triển khâu nghiên cứu cơ bản để làm chủ được các bước. Ví dụ, đầu tư khu vực sản xuất yêu cầu rất lớn khoảng 7 tỉ USD, cần phải có nhà nước tham gia gắn với đặt hàng từ khối doanh nghiệp.

“Có cung thì mới có cầu, mới đầu tư được. Không đơn giản sản xuất chíp nhưng chíp đó đắt quá thì cũng không cạnh tranh được với sự phát triển của các thị trường lớn”, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà nói.

Cần ưu tiên cho công nghiệp hỗ trợ

Ở khía cạnh khác, đại biểu Đoàn Thị Thanh Mai (Hưng Yên) đặt câu hỏi về giải pháp kết nối doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Đại biểu Quốc hội Đoàn Thị Thanh Mai (Hưng Yên).

Về vấn đề này, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà cho rằng cần xem lại chính sách thu hút đầu tư nước ngoài. Thời gian qua việc tạo hệ sinh thái cho doanh nghiệp Việt Nam tham gia còn hạn chế nên cần phải nghiêm túc, kiểm điểm các tồn tại.

Trong đó, cần lưu ý khi cấp giấy phép đầu tư, yêu cầu cam kết công nghệ các ngành mới nổi, nghiên cứu triển khai đặt ở Việt Nam và có lộ trình nội địa hóa, hướng tới làm chủ một số lĩnh vực.

Đơn cử, một số lĩnh vực có thể tận dụng cơ hội như ngành công nghiệp năng lượng tái tạo, đường sắt cao tốc, đường sắt đô thị, chíp bán dẫn…

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Quang Huân (Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Dương).

Để tham gia sâu chuỗi cung ứng cần tập trung hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ tiếp cận tài chính, chuẩn bị nguồn nhân lực, nắm bắt nhu cầu thị trường. Nhà nước sẽ chú trọng phát triển toàn diện hơn về luyện kim, cơ khí chế tạo là những ngành nền tảng cho phát triển lĩnh vực.

Trong phần trả lời chất vấn của Phó Thủ tướng với đại biểu Đoàn Thị Thanh Mai về công nghiệp hỗ trợ, đại biểu Nguyễn Quang Huân (Bình Dương) băn khoăn, chính sách phát triển công nghiệp phải dành ưu tiên bao nhiêu cho công nghiệp hỗ trợ? Trong đó, ưu tiên cho khâu chế biến chế tạo thì ưu tiên tới mức nào?  Hay chuyển sang hướng khác trong chuỗi giá trị?

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Văn Thân (Đoàn ĐBQH tỉnh Thái Bình).

Trong công nghiệp hỗ trợ, chúng ta tập trung hỗ trợ cho ngành ô tô hay ngành công nghệ cao để đưa vào chính sách? Do đó, đại biểu Nguyễn Quang Huân đề nghị cần đánh giá cơ hội, thách thức, điểm mạnh, điểm yếu để tận dụng các nguồn lực và hạn chế các điểm yếu của nền kinh tế như Nghị quyết 39-NQ/TW đã đưa ra.

Tranh luận về nội dung này, đại biểu Nguyễn Văn Thân (Đoàn ĐBQH tỉnh Thái Bình) cho biết liên quan đến chuyển giao công nghệ hoàn toàn đồng ý với Phó Thủ tướng Chính phủ là vấn đề đầu tư phải có điều kiện để chuyển giao. Tuy nhiên, qua kiểm tra cho thấy ngay cả bếp nấu ăn cũng là chủ doanh nghiệp nước ngoài… “Cho nên chúng ta hy vọng vào điều kiện để chuyển giao ở vấn đề hợp đồng là hơi khó”, đại đại biểu Nguyễn Văn Thân bày tỏ.