ĐIỆN MẶT TRỜI MÁI NHÀ TRONG KCN: Dư địa phát triển rất lớn

Chia sẻ tại Diễn đàn “Điện mặt trời mái nhà trong khu công nghiệp – Nhu cầu và giải pháp cho doanh nghiệp” do Tạp chí Diễn đàn Doanh nghiệp tổ chức vào chiều 11/4/2024, TS Nguyễn Quốc Việt, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR) cho biết, khi tiến hành các nghiên cứu ban đầu về chuyển dịch năng lượng, gần như có xu hướng cho thấy Việt Nam đang lưỡng lự giữa việc đi theo xu thế và phải thực hiện chuyển đổi sang năng lượng tái tạo để thực hiện những mục tiêu về COP56. 

Xét trên góc độ vĩ mô, ông Việt cho biết, Việt Nam có dân số và nền kinh tế tăng trưởng nhanh, do đó, nhu cầu sử dụng năng lượng điện cũng đang có xu hướng tăng nhanh trong thập kỷ qua. Đồng thời, lượng vốn đầu tư nước ngoài cũng đang có xu hướng tăng nhanh, số lượng khu công nghiệp (KCN) và doanh nghiệp hoạt động trong các khu công nghiệp có xu hướng ngày càng tăng, nhu cầu sử dụng năng lượng trong KCN tăng lên. 

Trong đó, nguồn năng lượng phục vụ sản xuất tương đối đa dạng bao gồm các nguồn nhiên liệu hóa thạch như than, khí đốt và dầu mỏ, cũng như các nguồn năng lượng tái tạo như thủy điện, điện gió và năng lượng mặt trời.

Hiện nay, Việt Nam cũng là quốc gia có mức độ phát thải CO2 trên GDP cao trong khu vực Châu Á. Do đó, Việt Nam đã cam kết đạt mức 0% vào năm 2050 và để đạt được điều này, ông Việt cho rằng, cần nhanh chóng tăng cường sử dụng năng lượng tái tạo để giảm lượng cacbon trong ngành điện khoảng 78%.

Đánh giá sơ bộ lợi ích về mặt kinh tế, ông Việt chỉ ra, Việt Nam có nhiều khu công nghiệp và là một trong những nơi tiêu thụ năng lượng nhiên liệu và điện chính đang tiếp tục tăng mạnh khi đầu tư nước ngoài tăng nhanh. Điều này cho thấy việc sử dụng năng lượng trong KCN dự kiến sẽ có sự tăng trưởng mạnh trong những năm tới.

Trong khi đó, điện mặt trời mái nhà mang lại sự an toàn hơn về đảm bảo và chủ động hơn nguồn cung cấp điện; đồng thời nâng hiệu quả sản xuất và kinh doanh doanh nghiệp, giúp khu công nghiệp tuân thủ các quy định về môi trường, tạo lợi thế thu hút doanh nghiệp lớn ở trong và ngoài nước.

Diễn đàn thu hút đông đảo khách mời tới tham dự

Với các doanh nghiệp sản xuất, nguồn năng lượng tái tạo từ điện mặt trời mái nhà giúp tiết kiệm chi phí năng lượng và đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế, nhất là trong bối cảnh thị trường quốc tế tăng cường các quy định, cơ chế về giảm phát thải, bao gồm lượng phát thải gián tiếp từ điện năng tiêu thụ… Qua đó, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp Việt Nam tiến cao hơn trong chuỗi sản xuất, cũng như cạnh tranh được với các đối thủ trong khu vực trong các lĩnh vực dệt may, da giày… 

Ông Việt thông tin, khảo sát Khu Công nghiệp Deep C (Hải Phòng) và TEPCO (DN Nhật Bản), hoạt động kinh doanh chính là bán điện trong khu công nghiệp. Hiện tại, KCN đang triển khai 3 dự án điện mặt trời mái nhà, tổng công suất 3MW. Tính đến năm 2023, các dự án này tạo ra 5800 MWh giờ điện. Với sản lượng điện này đã làm giảm khoảng được 10 tỷ VNĐ (giảm 1%). Tính riêng điện mặt trời mái nhà đã tiết kiệm được 6,3 tỷ VNĐ.

Bên cạnh đó, ông Việt cho biết thêm, nếu các KCN mua trực tiếp từ các nhà đầu tư điện mặt trời hoặc tự đầu tư điện mặt trời tái tạo sẽ giảm 15% so với mua trực tiếp giá bán lẻ của EVN.

Có thể thấy, các KCN tại Hải Phòng nói riêng và KCN tại Việt Nam còn rất nhiều dư địa để phát triển điện mặt trời mái nhà trên các mái nhà xưởng. Trên thực tế, nhiều doanh nghiệp sản xuất cũng muốn dùng điện từ nguồn năng lượng tái tạo vì muốn đạt được chứng chỉ xanh khi xuất khẩu

Tuy nhiên, ông Việt chỉ ra, một trong những rào cản khiến các doanh nghiệp lưỡng lự do vẫn chưa có cơ chế, chính sách rõ ràng để khuyến khích, thúc đẩy điện mặt trời mái nhà nói chung.  Bên cạnh đó, những rào cản về thủ tục, quy trình xin giấy phép đầu tư…, cơ chế chính sách trong việc hướng dẫn trình tự thủ tục chưa rõ, chỉ đưa ra quy định chung chung…

Do đó, để phát triển việc sử dụng điện mặt trời mái nhà tại các KCN để khai thác tối đa lợi ích mà nguồn năng lượng này mang lại, ông Việt cho rằng, cần chính sách rõ ràng cho sản lượng và công suất lắp đặt; Sớm ban hành văn bản pháp luật liên quan hoặc hướng dẫn chi tiết về trình tự thực hiện, thủ tục đầu tư, quy hoạch, xây dựng, bảo vệ môi trường, phòng cháy chữa cháy…. Việc quản lý cũng cần phân cấp cho các cơ quan chuyên môn địa phương phối hợp thực hiện trình tự, thủ tục đối với việc đầu tư hệ thống điện mặt trời mái nhà.

Đối với các doanh nghiệp, cần thêm sự hỗ trợ từ Chính phủ, các tổ chức quốc tế và các ngân hàng trong việc tìm kiếm nguồn vốn, áp dụng các cơ chế khuyến khích và ưu đãi thuế cho việc đầu tư phát triển điện mặt trời mái nhà cũng như việc xây dựng và vận hành hạ tầng lưới điện thông minh, linh hoạt và an toàn để đảm bảo sự liên kết giữa nguồn cung và nhu cầu tiêu thụ của các doanh nghiệp trong khu công nghiệp.