PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG KHU CÔNG NGHIỆP: Chuyển đổi theo hướng sinh thái, bền vững

Theo bà Hiếu: KCN sinh thái là một mô hình mới và được coi là một trong những giải pháp thực hiện kinh tế tuần hoàn được quy định tại pháp luật về bảo vệ môi trường, đồng thời, được lồng ghép vào Chiến lược thực hiện sản xuất và tiêu dùng bền vững đến năm 2030, Chiến lược tăng trưởng xanh quốc gia giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2050, Đề án phát triển kinh tế tuần hoàn tại Việt Nam, Đề án về những nhiệm vụ, giải pháp triển khai kết quả Hội nghị COP26. Bên cạnh đó, với 418 KCN được thành lập trong đó có 298 KCN đi vào hoạt động với tổng diện tích khoảng 92,2 nghìn ha, việc thúc đẩy phát triển KCN sinh thái sẽ đóng góp đáng kể vào nỗ lực ứng phó với biến đổi khí hậu của Việt Nam, huy động nguồn lực từ khu vực tư nhân cho giải pháp công nghiệp xanh, đảm bảo an ninh năng lượng và phát triển bền vững.

– Những thuận lợi cũng như các cơ hội khi triển khai xây dựng mô hình KCN sinh thái là gì, thưa bà?

Theo đánh giá của UNIDO, Việt Nam là một trong số ít quốc gia trên thế giới thành công trong việc thể chế hóa mô hình KCN sinh thái tại các văn bản quy phạm pháp luật (các Nghị định số 82/2018/NĐ-CP ngày 22/5/2018 của Chính phủ quy định về quản lý khu công nghiệp và khu kinh tế và số 35/2022/NĐ-CP ngày 28/5/2022 thay thế Nghị định số 82/2018/NĐ-CP).

Đối với doanh nghiệp, phát triển hạ tầng KCN và doanh nghiệp thứ cấp, trên cơ sở hiểu rõ lợi ích và định hướng của Chính phủ, doanh nghiệp sẽ chủ động xây dựng lộ trình và thực hiện giải pháp chuyển đổi, xây dựng mới KCN sinh thái theo chiến lược sản xuất kinh doanh và tham gia các chuỗi giá trị toàn cầu.

Về dài hạn, chuyển đổi mô hình KCN thông thường sang mô hình KCN sinh thái giúp thu hút làn sóng đầu tư mới, chất lượng cao. KCN và doanh nghiệp sinh thái được ưu tiên hỗ trợ về thông tin, khoa học kỹ thuật, công nghệ, tạo điều kiện xuất khẩu hàng hóa, quảng bá thương hiệu và tham gia các chuỗi giá trị; ưu tiên tiếp cận các khoản vay ưu đãi từ các ngân hàng, tổ chức tài chính cũng như các ưu đãi đầu tư.

Việc chuyển đổi theo hướng kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn trong các KCN là một trong những giải pháp khắc phục những ảnh hưởng của hoạt động công nghiệp đến môi trường, giảm lãng phí tài nguyên và thúc đẩy tăng trưởng bền vững. Các doanh nghiệp trong KCN chủ động đầu tư, tìm kiếm và thực hiện các giải pháp sử dụng hiệu quả tài nguyên và sản xuất sạch hơn, hợp tác cộng sinh công nghiệp, từ đó giảm chi phí đầu vào thông qua tận dụng nguồn nguyên liệu giá rẻ, giảm chi phí vận hành, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh cho các doanh nghiệp. Hơn nữa, các sản phẩm đảm bảo chất lượng và có trách nhiệm với môi trường có lợi thế cạnh tranh cao hơn, đặc biệt đối với các thị trường phát triển.

Khu công nghiệp DEEP C – một trong 2 KCN sinh thái kiểu mẫu tại Hải Phòng.

– Vậy còn những rào cản, thưa bà?

Bên cạnh những thuận lợi, việc chuyển xây dựng KCN sinh thái gặp phải những khó khăn như: Thiếu sự đồng bộ giữa các quy định. Các văn bản hướng dẫn còn thiếu và chưa thống nhất, điển hình như trong quy định về tái sử dụng nước và chất thải trong KCN, gây khó khăn cho triển khai thực hiện các hoạt động cộng sinh công nghiệp.

Mặt khác, chi phí cho việc thực hiện các giải pháp chuyển đổi hoặc xây dựng mới KCN sinh thái đòi hỏi nguồn vốn đầu tư lớn hoặc các giải pháp kỹ thuật tiên tiến trong khi nguồn lực của doanh nghiệp có hạn. Do đó, cần đẩy mạnh huy động nguồn lực từ các tổ chức quốc tế, hiệp hội doanh nghiệp, quỹ tài chính khí hậu, đối tác chuyển đổi năng lượng cũng như các ngân hàng thương mại, tổ chức tài chính xanh. Bên cạnh đó, cần bổ sung thêm các ưu đãi về tài chính để khuyến khích doanh nghiệp thực hiện chuyển đổi và xây dựng mới khu công nghiệp sinh thái.

– Theo bà đâu là giải pháp để đẩy mạnh các KCN sinh thái trong thời gian tới?

Để nhân rộng mô hình KCN sinh thái trong thời gian tới cần đẩy mạnh các yếu tố sau: nâng cao nhận thức, quyết tâm chính trị của các cấp trong việc thúc đẩy sử dụng hiệu quả tài nguyên, năng lượng, đổi mới công nghệ, thực hiện kinh tế tuần hoàn trong KCN; cam kết và sự hợp tác chặt chẽ của nhà đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng KCN và các nhà đầu tư thứ cấp trong KCN; các hỗ trợ về chính sách, công nghệ, tài chính, thông tin của Chính phủ cũng như các nhà tài trợ quốc tế; hoàn thiện cơ chế, chính sách; hướng dẫn từ các bộ, ngành, đặc biệt đối với các quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật để thực hiện các mạng lưới cộng sinh công nghiệp, tái sử dụng chất thải và nước thải. Đồng thời bổ sung các chính sách ưu đãi về tài chính cho các KCN sinh thái, doanh nghiệp sinh thái như miễn, giảm thuế thu nhập doanh nghiệp, tiền thuê đất, ưu tiên vay vốn tín dụng… là cần thiết để khuyến khích doanh nghiệp tự thực hiện việc chuyển đổi và xây dựng mới KCN sinh thái.

– Ở góc độ cơ quan quản lý Nhà nước, xin bà chia sẻ thêm định hướng, chính sách phát triển các KCN?

Việc phát triển KCN, KKT trong thời gian tới cần đạt được một số mục tiêu như sau: Thứ nhất, hoàn thiện thể chế, chính sách, mô hình phát triển và quản lý KCN, KKT nhằm tạo đột phá trong thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế, đổi mới mô hình tăng trưởng, thực hiện mục tiêu công nghiệp hóa đất nước trên nền tảng năng suất, chất lượng, hiệu quả và bền vững.

Thứ hai, xây dựng KCN, KKT có sức hấp dẫn đầu tư, có tính cạnh tranh quốc tế, điển hình trong cải cách thủ tục hành chính và môi trường đầu tư kinh doanh; thu hút đầu tư có chọn lọc và nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên.

Thứ ba, đến năm 2030, hình thành hệ thống KCN, KKT phát triển ổn định, đồng bộ, hiện đại, hài hòa về kinh tế, môi trường và xã hội; tập trung đầu tư phát triển có chọn lọc một số KCN, KKT hội tụ đầy đủ thế mạnh phát triển kinh tế.

– Trân trọng cảm ơn bà!